Eens een moslim in Maleisïe, altijd een moslim. Maar hoe islamitisch het land is, weet premier Mahathir niet. Wel zeker is dat de premier een jihad in zijn land niet tolereert en fundamentalisten en tegenstanders zonder vorm van proces opsluit.

Hij heeft het al vaker gezegd en hij herhaalt het graag nog eens: "Ik ben zelf een fundamentalist." Premier Mahathir Mohamad van Maleisië houdt van provocerende uitspraken. "Ik houd mij aan de fundamenten van de islam", licht hij toe. Eén van die fundamenten is volgens hem dat je verdraagzaam moet zijn jegens andere godsdiensten.

Mahathir een fundamentalist? Hoewel de man die Maleisië de afgelopen twintig jaar tot bloei heeft gebracht op politiek en economisch gebied een onbetwist gezag geniet, leggen zijn geloofsbrieven als moslim - ook volgens zijn eigen adviseurs - minder gewicht in de schaal. In elk geval staat hij niet bekend als een fanatiek gelovige.

Door zichzelf in één adem "fundamentalist" en verdraagzaam te noemen hoopt hij misschien de echte, onverdraagzame fundamentalisten de wind uit de zeilen te nemen. De fundamentalisten van de PAS, de Islamitische Partij van Maleisië, zijn in 1999 de grootste oppositiepartij geworden en zijn in twee van de dertien deelstaten aan de macht.

In die deelstaten hebben ze niet alleen de sharia ingevoerd, het islamitische familierecht, maar ook de hudud: het islamitische strafrecht, op grond waarvan dieven de hand wordt afgehakt en overspeligen worden gestenigd.

Tot afgrijzen van de niet-islamitische Maleisiërs (ruim 40 procent van de bevolking). En tot woede van premier Mahathir, die de politie heeft verboden mee te werken aan de handhaving van de hudud. Zodat die tot op heden een dode letter blijft. Want op twee dingen is Mahathir altijd bedacht. Ten eerste: er mag geen enkele aanleiding worden gegeven tot gewelddadigheden tussen de islamitische Maleisiërs en de niet-islamitische etnische Chinezen en Indiërs.

En ten tweede: zijn eigen regering mag niet worden ondermijnd. En wat doet de PAS? Deze oppositiepartij "roept altijd op tot omverwerping van de regering". Als de PAS te ver gaat en naar de wapens grijpt, "zullen we doen wat westerse landen in zulke gevallen doen", waarschuwt Mahathir: dan wordt de PAS verboden.

Hoewel Mahathir zich graag mag afzetten tegen de westerse landen ("De volken van Europa zijn altijd agressief en hebzuchtig geweest. Ook vandaag nog zien we hen steeds weer nieuwe helse machines uitvinden om nog efficiënter mensen te doden.") ziet hij er kennelijk geen been in de door president Bush afgekondigde "oorlog tegen het terrorisme" aan te grijpen om korte metten te maken met zijn eigen politieke tegenstanders.

Het wapen dat hij inzet is de Internal Security Act (ISA), oorspronkelijk bedoeld om communisten "uit voorzorg" te kunnen opsluiten. Tegenwoordig zijn het militante PAS-leden en andere oppositie-activisten die zonder vorm van proces achter de tralies verdwijnen. "Op het ogenblik zitten er een stuk of honderd mensen vast op grond van de Internal Security Act", zegt Zaina Anwar, lid van de officiële commissie voor de mensenrechten, Suhakam. "Sinds 11 september is dat aantal omhooggeschoten." Suhakam dringt aan op afschaffing van deze wet op de binnenlandse veiligheid. Maar zoals gewoonlijk houdt de regering zich doof voor het advies van haar commissie.

"En wat vindt u dan wel van de Patriot Act die na 11 september in de Verenigde Staten is ingevoerd?" wil adjunct-inspecteur-generaal Jamil Johari van de Maleisische politie weten.

"Dat is toch precies hetzelfde? Als het land onveilig is, kun je niet over rechten praten." De kritische vragen van westerse journalisten over de binnenlandse veiligheidswet irriteren de politiefunctionaris.

"Bepaalde mensen zijn hier uit Afghanistan teruggekeerd met het idee dat jihad bloedvergieten betekent, in plaats van een inwendige strijd om een beter mens te worden. Het is net of ze van de noordpool kwamen en hier in iglo"s wilden wonen."

Het is duidelijk: moslim-extremisten zijn niet welkom in het land van de "fundamentalist" Mahathir. Maar hoe islamitisch is Maleisië met zijn moslim-meerderheid dan eigenlijk wel? Het is een vraag die zich niet eenvoudig laat beantwoorden.

Zelfs op het Instituut voor Begrip van de Islam (IKIM) worstelen ze ermee. "Er staat niets over in de grondwet. De islam is de godsdienst van onze federatie, maar alle andere godsdiensten mogen vrijelijk worden beoefend", zegt IKIM-woordvoerder Rahman.

Hij wil graag iets rechtzetten. "De islam is niet alleen handen afhakken. Het gaat om sociale gerechtigheid. Het gaat om islamitisch bankieren - bijna 60 procent van de mensen steekt zijn geld in islamitische investeringsfondsen, vanwege hun hoge ethische maatstaven. En het gaat om democratie: de islam geeft de burger het recht zijn overheid te bekritiseren."

Dat klinkt allemaal heel modern. Maar één ding mag de islamitische burger niet, en dat is van geloof veranderen. Zijn geloof wordt direct bij de geboorte al vastgelegd, opdat er nooit twijfel kan bestaan over de vraag of een Maleisiër onder het islamitische familierecht valt of onder het federale. Moslim ben je in Maleisië voor het leven, en de PAS wil afvalligen dan ook logischerwijze ter dood brengen. Maar dat blijft, dank zij Mahahthir, een dode letter.