Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag heeft gisteren de eilandjes Sipadan en Ligitan toegewezen aan Maleisië. Dat gebeurde op grond van het feit dat dit buurland al in 1917 vergunningen uitgaf voor het verzamelen van schildpadeieren op de eilanden.

Daarmee was het daadwerkelijke gezag van Maleisië aangetoond. Indonesië betwistte sinds 1969 het gezag over de eilandjes, maar respecteert de uitspraak. Met pijn in het hart.

Een halszaak was het niet, maar een gevoelige kwestie wel degelijk. De regering in Jakarta zag de twee eilandjes ten oosten van Borneo, dicht bij het punt waar Indonesië, Maleisië en de Filippijnen elkaar raken, als onlosmakelijk deel van zijn territorium. Verlies van deze kruimels, elk niet groter dan twintig voetbalvelden, geldt als een lelijke kras op de eenheid van de staat. Dat is een zaak die sterk verweven is met Indonesië's nationale trots.

Indonesië telt ruim 17.000 eilanden, waarvan een derde onbewoond is. Hoeveel het er precies zijn, weet niemand, omdat zich nog steeds eilanden vormen en andere wegspoelen. En is iedere zandbank met een palmboom een eiland?

Aanvankelijk hadden de omstreden eilandjes geen strategische of economische waarde. Ze staan zelfs niet op de kaarten die beide landen gebruiken bij toewijzing van concessies aan oliemaatschappijen. Maar het verlies knabbelt wel degelijk van de nationale trots van Indonesië, al staat het in geen verhouding met het verlies van Oost-Timor of bijvoorbeeld Atjeh.

Het geschil tussen Indonesië en Maleisië stamt uit 1969, toen de buurlanden gedetailleerde afspraken maakten over het grensverloop. Beide landen verkeerden enkele jaren daarvoor, onder president Sukarno's 'confrontatiepolitiek' nog op voet van oorlog. Maar diens opvolger Suharto had behoefte aan stabiliteit en maakte rap een einde aan de fricties.

Langdurig ambtelijk en diplomatiek overleg kon het geschil over de toen nog onbewoonde eilandjes niet oplossen. Bij een schermutseling in 1995 sneuvelden twee Indonesische militairen, maar de eilandjes waren Suharto noch premier Mahathir Mohamad van Maleisië een nieuwe confrontatie waard en de kwestie werd voorgelegd aan het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Indonesië schermde met antieke Nederlandse kaarten die de eilandjes tot Nederlands-Indë rekenden. Maleisië zwaaide vervolgens met nog oudere documenten. Maar voor de koloniale machten waren de geisoleerde eilandjes op 34 kilometer uit de kust gewoon niet belangrijk genoeg.

Vanaf de jaren zeventig ontwikkelde Maleisië Sipadan, met iets meer dan tien hectare het grootste eiland, tot domein voor duikers, onder meer vanwege de inmiddels zeldzame zeeschildpadden die er voorkomen. Verder kende vrijwel niemand het, totdat Filippijnse rebellen van Abu Sayyaf het twee jaar geleden overrompelden, vakantiegangers gijzelden en het eiland even tot voorpaginanieuws maakten.

Kern van het conflict was de vraag, hoe ver de lijn van vier graden en tien minuten noorderbreedte doorloopt naar het oosten. Deze lijn namelijk verdeelt het wat grotere eiland Sebatik even voor de oostkust van Borneo in een zuidelijk - Indonesisch - en noordelijk - Maleisisch - deel. Sinds 1891 was dat de grens tussen het Britse protectoraat Maleisië en de Nederlandse kolonie.

Indonesië trok de lijn later in oostelijke richting door en concludeerde dat de twee mini-eilandjes in zijn territorium vielen. Maleisië argumenteerde dat de lijn ophoudt aan de oostkust van het gedeelde eiland. Zo vielen Sipadan en Ligitan in Maleisisch territoir. Feit is dat de eilanden veel dichter bij de Maleisische kust liggen, dan bij de Indonesische en dat de Maleisiërs er daadwerkelijk al begin vorige eeuw de scepter zwaaiden.

Weinig mensen zullen nu wakker liggen van het oordeel van het Hof, maar voor de Indonesische nationalisten, president Megawati Sukarnoputri voorop, is het toch wel even slikken.