De Maleisische autofabrikant Perusahaan Otomobil National, kortweg Proton, is sinds woensdag de nieuwe grootaandeelhouder van de befaamde Engelse fabrikant van sportwagens Lotus. Proton nam tegen betaling van 140 miljoen gulden tachtig procent van de aandelen over van de Italiaan Romano Artioli. Diens bedrijf, Bugatti International, had Lotus in 1993 voor ongeveer 75 miljoen gekocht van GM.

Lotus heeft een grote historie in de wereld van de duurdere sportwagen en de Formule I. Het bedrijf werd in 1955 opgericht door de toen 27-jarige Colin Chapman en bracht twee jaar later de Lotus Seven op de markt, een model dat nog steeds in productie is, zij het nu onder de naam Caterham Seven. In 1961 boekte Innes Ireland voor Lotus de eerste Grand Prix-zege.

Daarvan zouden er nog 78 volgen, Ayrton Senna was in 1987 de laatste coureur die in een Lotus zegevierde. In de tussenliggende tijd waren grote namen als Jim Clark (verongelukt in 1968), Jochen Rindt (ook verongelukt), Mario Andretti en Emerson Fittipaldi (beiden nog in leven) in een Lotus wereldkampioen geworden.

In de productie van sportwagens bouwde Lotus een naam op als fabrikant van relatief lichte auto's met een fantastische wegligging, een perfecte wielophanging en volgens kenners het beste chassis ter wereld. De resterende onderdelen van de wagen waren vaak wat minder van kwaliteit. Toen James Bond in de film 'For Your Eyes Only' in een tot onderzeeër omgebouwde Lotus Esprit Turbo plotseling uit zee opdook, werd dit door veel Lotusbezitters met hoongelach aanschouwd: zij zaten vanwege lekkage bij een licht regenbuitje al op natte stoelen.

Maar dat ongemak nam de ware liefhebber graag op de koop toe. Met de Elan (beroemd gemaakt door Diana Rigg in De Wrekers), de Elite en -het meest recente model- de Elise, bouwde Lotus over de hele wereld een toegewijde schare van volgelingen op, met name vanwege de technologische en designkwaliteiten van de Lotus-auto's.

In navolging van Chrysler (Maserati en Lamborghini), Fiat (Ferrari) en Ford (Aston Martin) schafte in 1985 ook General Motors zich een prestigieuze sportwagenfabrikant aan: Lotus. Maar nadat in het begin van de jaren negentig de recessie toesloeg en de verkopen van de nieuwe Elan zwaar tegenvielen, wilden de Amerikanen wel weer van hun speeltje af. Artioli kocht de zaak en verkocht het ontwerp van de Elan aan de ambitieuze Koreaanse autofabrikant Kia.

Artioli doet Lotus nu gedwongen van de hand. Hij heeft dringend geld nodig om zich de schuldeisers van Bugatti International van het lijf te houden. Artioli's poging, eind jaren tachtig, om het legendarische Bugatti nieuw leven in te blazen, liep uit op een fiasco. Lotus dreigde daarvan het slachtoffer te worden, omdat Artioli niet meer over het geld beschikte voor investeringen in de sportwagenfabriek in Hethel, bij Norwich.

Die waren eigenlijk noodzakelijk, voor uitbreiding van de productie van de Elise, de vorig jaar gelanceerde en zeer succesvolle nieuwste Lotus. Wie een Elise wil, moet tot 1998 wachten. De uitblijvende investeringen zorgden ervoor dat Lotus, dat over 1995 nog dertien miljoen winst maakte, dit jaar in financiële problemen raakte.

De afgelopen maanden lieten Ford en Daewoo weten wel belangstellling voor Lotus te hebben. Maar Artioli lag dwars en trok zich in de onderhandelingen met de Koreanen tot tweemaal toe op het laatste moment terug. De 1100 werknemers in Norfolk kregen het een paar maanden geleden even Spaans benauwd toen een mysterieuze Indiase prins, Shivcandra Rao III, rondbazuinde dat hij Lotus had gekocht. Rao III verdween echter even later op geheimzinnige wijze en liet niets meer van zich horen.

Proton denkt via het belang in Lotus op relatief goedkope wijze zeer hoogwaardige kennis op het gebied van technologie en design in huis te hebben gehaald.