Wat haar betreft had het best een boek van duizend pagina's mogen worden. Maar net als haar uitgever begreep de Franse schrijfster Beatrice Saubin dat mensen de tijd en het geduld niet hebben om aan zo'n pil te beginnen. Vandaar dat ze ruim zevenhonderd pagina's voorlopig maar in haar hoofd heeft opgeslagen. Want er valt nog zoveel meer te vertellen over Zuidoost Azië.

In haar eerste boek, De Beproeving, beperkt Beatrice Saubin (32) zich tot de belevenissen tijdens haar gevangenschap in Maleisië. Bijna elf jaar werd haar leefruimte daar begrensd door vier muren. "Aan de andere kant van de gevangenismuur was een straat", herinnert ze zich. "Je hoorde het leven, maar maakte er zelf geen deel meer van uit."

De nachtmerrie begint in 1980, nota bene kort nadat ze in Maleisië de 'man van haar dromen' ontmoet heeft: Eddy Tan Kim Soo, een Chinees aan wie ze vrijwel meteen verknocht raakt. Het prille liefdespaar heeft grootse plannen. Als Eddy niet toevallig voor dringende zaken naar Amsterdam gemoeten had, waren ze ook zomaar getrouwd. Het pakt anders uit. Nadat ze afscheid genomen heeft van haar vriend, wacht Beatrice op het vliegveld van Bayan Lepas op haar vlucht naar Zurich. Daar wordt ze echter gearresteerd op verdenking van drugsmokkel. Douanebeamten vinden voor in totaal vijf kilo aan heroine in haar koffer. Een cadeautje van Eddy: de koffer en de heroine.

Een Frans meisje van twintig jaar belandt in de gevangenis van Pinang. In afwachting van haar proces, dat pas ruim twee jaar en drie maanden later zal plaatsvinden. Tot die tijd probeert ze te overleven. "In het begin zonderde ik me helemaal van de andere gevangenen af" , vertelt Saubin. "Ik was onschuldig, zij waren criminelen. Die vrouwen lachten mij uit. Ik verstond hun taal niet. In de gevangenis ben je geen mens meer, maar een nummer. Bij alles wat je doet, moet je eerst om toestemming vragen. Privacy in de gevangenis bestaat niet. Gek werd ik van het lawaai van de anderen. Aziaten zijn gewend om in grote families bijeen te wonen. Ik verlangde slechts naar rust die er niet was."

Het enige houvast is aanvankelijk de intense haat die Saubin koestert jegens Eddy, de man van haar dromen, die in een nachtmerrie veranderd was. "Ik wilde dat hij dood zou gaan. Die haat heeft me op de been gehouden. Haat kan ook een positief gevoel zijn. Een soort overlevingsreflex. Als je niks meer voelt, ben je dood van binnen." Nicole en Jean, twee Franse religieuzen in Maleisië die tot haar vrijlating in 1990 meer dan een grote steun voor Saubin betekenen, maken positievere gevoelens in haar los. "Via hen ontdekte ik de universele liefde en leerde ik wat solidariteit is. Die twee houden echt van het leven en van mensen. Zij zijn oprecht religieus. Ongelofelijke persoonlijkheden. Ze hebben me door talloze moeilijke perioden heen gesleept."

Langzaam begint Saubin te begrijpen dat afzondering en haat uiteindelijk niets oplossen. Ze stelt zich op een gegeven moment dan ook meer open voor anderen. Zo leert ze Maleisisch, de taal van haar lotgenoten. "Ik wilde niet dubbel gevangen zitten. Opgesloten tussen vier muren en niet in staat zijn te communiceren. Ik heb in die tijd heel hard aan mezelf gewerkt. Besefte dat ik me moest aanpassen aan de situatie. Je wilt toch geaccepteerd worden." Niettemin wordt ze af en toe overvallen door depressies en wanhoop. Vastzitten en niet weten wanneer je vrijkomt, het maakt haar bijkans gek. "In de gevangenis staat de tijd stil. Dat geldt nog sterker voor Zuidoost-Azië, waar je in tegenstelling tot Europa geen seizoenen hebt, maar waar het constant heet en vochtig is."

Dat haar zaak na ruim twee jaar eindelijk voorkomt, stemt Saubin nauwelijks vrolijker. De officier en de rechter blijken overtuigd van haar schuld. Net als de zaal, waarin vreemd starende Aziaten wachten op haar doodvonnis. "In Azië is dood, veel meer dan in Europa, onderdeel van het leven. Er rust geen taboe op. Dat iemand ter dood veroordeeld wordt, vindt men daar maar heel gewoon. Aziaten snappen niet waarom er in Europa zoveel drukte gemaakt wordt over de doodstraf."

Wanneer de rechter daadwerkelijk het doodvonnis uitspreekt, stort haar wereld compleet in. "In eerste instantie denk je niets. Je zweet alleen en huilt. Alle geluid om je heen verstomt; je hoort niets meer. Denken doe je pas weer, wanneer je in de dodencel gestopt bent. Dan ontdek je wat doodgaan betekent. Je ziet allemaal beelden voor je. De galg, de weg ernaar toe. Je herinnert je foto's uit tijdschriften en beelden uit speelfilms over terechtstellingen. Je raakt in een staat van delirium."

Gelukkig voor haar wordt het vonnis in hoger beroep teruggebracht tot levenslange gevangenisstraf. Intense blijdschap en opluchting maken al snel plaats voor woede en frustratie. Het doodsgevaar is geweken, maar de vrijheidsberoving blijft. Het zal nog ruim acht jaar duren voordat ze vrijkomt. Op eigen verzoek wordt ze nog een keer overgeplaatst van Pinang naar een gevangenis in Kajang, waar ze het lezen van boeken verruilt voor actieve bezigheden.

Tuinieren bijvoorbeeld. "In dat werk kon ik al m'n negatieve gevoelens kwijt. Het was de manier om mezelf weer in de hand te krijgen en om anderen te bewijzen, dat ik niet die luie, westerse slet was die elke Aziaat in een westerling meent te zien. Ik was niet langer 'het blanke meisje van het vliegveld', maar 'Soya Bean', letterlijk 'sojaboon', een erenaam." In de laatste fase van haar detentie werkt ze als assistente van de gevangenisverpleger.

Haar vrijlating op 5 oktober 1990 heeft Saubin vooral te danken aan de tomeloze inzet van een paar mensen, die voorkwamen dat de autoriteiten in Frankrijk en Maleisië zouden vergeten dat er in de gevangenis van Kajang nog een Franse vrouw vastzat. Merkwaardig genoeg heeft de Franse ambassade zich al die tijd nauwelijks bekommerd om het lot van een landgenote. Saubin heeft daar wel een verklaring voor. "Op de ambassade werken veel mensen die alleen maar aan hun eigen luxe leventje denken. Hun streven is enkel gericht op het verkrijgen van een nog hogere post. Zich mengen in 'Maleisische aangelegenheden' zou voor hen wel eens einde carriere kunnen betekenen."

Terug in Frankrijk begint Beatrice Saubin vrijwel onmiddellijk met het op papier zetten van haar ervaringen in Maleisische gevangenschap. Niet thuis in haar Parijse appartement, maar bij de uitgever. "Ik wilde niet opnieuw gevangen zitten tussen vier muren. Ik dwong mezelf naar buiten te gaan; de metro te nemen; al die gehaaste mensen te zien; weer deel uit te maken van het gewone alledaagse leven." Dat valt aanvankelijk niet mee. "In de gevangenis wordt voor je gedacht. Ook al word je er als nummer behandeld, je voelt toch een bepaalde bescherming. Wanneer je vrijkomt, moet je weer een structuur zien te vinden om verder te leven. Daarvoor moet je sterk zijn. Ik snap nu pas waarom er zoveel recidivisten zijn."

Het schrijven van haar boek is voor Saubin een vorm van therapie, veel minder een poging om haar onschuld te bewijzen. "Het maakt me niet uit of mensen mijn verhaal geloven. Iedereen mag denken wat hij wil. De Beproeving was voor mij in elk geval de manier om mijn gevoelens te verwoorden. In het boek heb ik mijn emoties, ervaringen, angsten, noch mijn hartstochten verborgen gehouden. Het is geen verhaal over drugs of over Frankrijk, maar over overleven. Ik heb ontdekt wat ik waard ben in de meest extreme omstandigheden. Ik heb dezelfde strijd moeten leveren als mensen die aan kanker of aids lijden: vechten tegen de dood."

De Beproeving. Beatrice Saubin. Uitgeverij De Kern Baarn. 293 blz. Paperback; fl. 34,50. AMSTERDAM.