Door grote smog-nevels hebben vele bedrijven en scholen in Zuid-Oost Azië de voorbije weken geregeld de deuren moeten sluiten. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) merkt in dat verband op dat de luchtvervuiling in de regio jaar honderdduizenden mensen het leven kost.

"De luchtvervuiling in de grote steden van Zuid-Oost Azië en China behoort tot de zwaarste in de wereld en kost jaarlijks ongeveer een half miljoen mensen het leven," benadrukt Michal Krzyzanowski, specialist luchtverontreiniging bij het European Center for Environment and Health (ECEH) in het Duitse Bonn.

Rookwolken van aangestoken bosbranden in Indonesië verplichtten Maleisië vorige week om in twee gebieden rond Kuala Lumpur de noodtoestand uit te roepen. Ook gedeelten van Thailand waren in een nevel gehuld. Ziekenhuizen in Maleisië maakten gewag van een groei van het aantal patiënten met ademhalingsproblemen (150 procent). Zeven slachtoffers overleden. Wereldwijd zou luchtverontreiniging volgens de WHO jaarlijks bijdragen tot de dood van ongeveer 800.000 mensen.

In Zuid-Azië zijn dergelijke rooknevels een jaarlijks terugkerend probleem. De oorzaak zou het illegale platbranden zijn van terreinen op Sumatra. Het hoogtepunt werd genoteerd in 1997-1998, toen verscheidene landen uit de regio door gigantische rookwolken werden bedekt.

Statistieken uit die periode wijzen volgens Michael Brauer, onderzoeker aan de universiteit van British Columbia, aan dat de hospitalisatie in de getroffen landen een opmerkelijke groei kenden en dat tijdens de pieken van de rookverontreiniging in Maleisië het aantal doden steeg.

"De regering van Maleisië en andere landen in de regio hebben de mogelijke gezondheidsimpact van de rooknevels proberen te minimaliseren, uit angst voor een weerslag op het toerisme," meldt het persbureau Associated Press.

Gegevens over de lange termijneffecten van de rooknevels van 1997-1998 zijn er niet beschikbaar, maar volgens Brauer mag verwacht worden dat de verontreiniging bij sommige slachtoffers zal leiden tot grotere gezondheidsproblemen.

"Wanneer de luchtverontreiniging stijgt, sterven ook meer mensen aan ademhalingsproblemen en hartaandoeningen," aldus Brauer. "Bewoners van een gebied met hogere luchtverontreiniging blijken ook eerder te sterven."

Krzyzanowski stelt dat fijne stofdeeltjes, die ook vrijkomen bij branden, een belangrijke rol spelen bij ademhalingsproblemen, vooral bij kinderen, ouderen en zieke mensen. "Tijdens smog-periodes worden weliswaar meer gevallen genoteerd, maar de dagelijkse verontreiniging is een veel groter probleem," meent hij.

Rooknevels zijn volgens spectaculair en acuut, maar zijn volgens Krzyzanowski tijdelijk en weer onder controle te krijgen. "Maar de problemen die veroorzaakt worden door het verkeer, industrie en het verbranden van hout en steenkool, zijn dat niet," zegt hij. "Zij zorgen voor een permanente hoge luchtvervuiling."

Astma-patiënten krijgen volgens Krzyzanowski tijdens periodes met hogere polutie meer aanvallen en vervuilde lucht draagt ook bij tot acute infectie van de ademhalingswegen, in ontwikkelingslanden een belangrijke doodsoorzaak van kinderen jonger dan vijf jaar. "Ook mensen met cardio-vasculaire problemen lopen een verhoogd risico," benadrukt hij.

In Aziatische ontwikkelingslanden is echter ook de vervuiling binnenshuis een probleem. Volgzens het Amerikaanse Health Effects Institute worden in zestig tot tachtig procent van de gezinnen hout of steenkool gebruikt voor het koken en de verwarming.

Daniel Murdiyrarso, woordvoerder van het Center for International Forestry Research in Indonesië, stelt echter dat het moeilijk is om de rooknevels te bestrijden. "Vuur zal altijd gebruikt worden als onderdeel van het landbeheer," benadrukt hij. Krzyzanowski voegt daar aan toe dat luchtvervuiling moet beschouwd worden als een mogelijk ongunstig bijproduct van ontwikkeling. "We zouden dan ook lessen moeten nemen uit situaties in Europa van jaren geleden."