Overdag maakt de modderige haven van het Maleisische stadje Melaka (het vroegere Malakka) een lome indruk. Enkele haveloze kotters met houtskool en mangrove uit Sumatra wachten om te worden gelost. Het imposante Stadthuys - met zijn dikke rode muren en kleine vierkante ruitjes het product van 150 jaar Nederlandse heerschappij - verwijst naar een bruisender verleden.

Maar als de tropenzon 's avonds wegzinkt in de Straat van Malakka, de nauwe zee-engte tussen Maleisië en Sumatra, komen de wateren rond de historische handelspost tot leven. Marineschepen met verfijnde radar, politieboten waar turbomotoren aan hangen en zelfs patrouillevliegtuigen van de luchtmacht trekken erop uit om tussen eilandjes en zandbanken kat en muis te spelen met Indonesische bootvluchtelingen. Die wachten aan de overkant de schemering af voor ze in gammele schuitjes de sprong naar een beter leven wagen.

Maleisië is als de dood voor een vloedgolf van miljoenen Indonesiërs, die een onzeker bestaan als verstekeling in het veel rijkere buurland verkiezen boven de droogte en armoede van thuis. Bij tienduizenden zijn ze op weg en de regering in Kuala Lumpur hoopt het tij te keren met een botte afschrikkingstactiek.

"In de bloeiperiode kwam het ons goed uit om Indonesiërs het werk te laten opknappen dat Maleisiërs niet wilden doen", zegt Abdul Razzak Baginda, directeur van het Strategisch Onderszoekscentrum in Kuala Lumpur. "Maar" - hij wijst door het venster van zijn kantoor op het woud van bevroren bouwkranen in de hoofdstad - "nu hebben we ze niet meer nodig."

Maleisië voelt zich in het nauw gedreven. De buurlanden Thailand en Indonesië zijn het zwaarst getroffen door de Aziatische crisis en Baginda is bang dat ze hun problemen afschuiven. "Ook bij ons stagneert de economie", onderstreept hij.

Omdat 21 miljoen inwoners niet voldoende waren om de bouwplannen van het afgelopen decennium uit te voeren, heeft Maleisië meer dan twee miljoen buitenlanders opgetrommeld. Het waren Indonesische arbeiders die cement en glasplaten aandroegen voor de Petronas-torens in Kuala Lumpur, de hoogste wolkenkrabbers ter wereld. Ook de nieuwe buitenwijken van Melaka zijn opgetrokken door bouwvakkers van de overkant.

Maar nu er opeens geen werk meer is, zet de regering haar intimidatiebeleid kracht bij met razzia's onder gastarbeiders die niet over de juiste papieren beschikken. Ops Nyah, Operatie Rot Op, heet de campagne. De gebruikelijke Aziatische hoffelijkheid is helemaal verdwenen.

"Ik weet niet wat ik moet doen. Thuis heb ik geen werk, maar hier kan mijn vrouw elk moment worden opgepakt", jammert Sharul Kusumaat (29), een boer uit Java die al drie jaar in een barakkenkamp aan de rand van Melaka woont. Omdat hij in het gelukkige bezit is van een verblijfsvergunning, durfde hij zich driekwart jaar geleden in de schulden te steken om zijn vrouw over te laten smokkelen.

Het avontuur liep goed af, maar nu zijn de haveloze woonbarakken een te makkelijk doelwit voor de politie. Mevrouw Kusumaat wacht met andere ondergedoken lotgenoten op betere tijden. "Het kost nog steeds geld", klaagt haar man.

Zijn grootste angst is dat zijn vrouw in een van de detentiekampen belandt, waar de Maleisische politie illegalen samendrijft in afwachting van deportatie. "Daar wordt je geslagen en geschopt", weet hij.

De regering weigert de Verenigde Naties toe te laten tot de negen kampen, waar de twintigduizend illegalen die dit jaar zijn opgepakt worden vastgehouden. In Semenyih, het grootste kamp, kwamen Indonesiërs vorige week in opstand toen uitlekte dat ze op de boot naar huis zouden worden gezet. Er vielen negen doden, onder wie een politie-agent.

In Semenyih zijn volgens getuigen martelingen aan de orde van de dag. Een oud-gedetineerde, die er een half jaar doorbracht, schetste deze week tegenover een mensenrechtenorganisatie een beeld van systematische terreur. "Als de kampbewakers uitbraakplannen vermoedden, werden we om het uur met stokken en stalen pijpen geslagen." Hij was vijftien kilo afgevallen door slaapgebrek en slechte voeding.

De berichten over de harteloze aanpak van gelukszoekers heeft de stroom nog niet kunnen indammen. De strijdkrachten sturen elke nacht meer dan tien boten met vluchtelingen terug. De tekongs, de ritselaars die de overtocht organiseren, krijgen forse geldboetes en striemende stokslagen.

Maar de veerlieden kunnen met hun waaghalzerij het grote geld binnenrijven. Voor de tocht van gemiddeld vier uur vangen ze honderd gulden per hoofd. Handlangers met mobiele telefoons houden hen op de hoogte van de bewegingen van de Maleisische veiligheidstroepen. Als het linke soep wordt, zetten ze hun klanten zonder pardon overboord.

Om overmijdelijke gaten in de duizenden kilometers lange kustbewaking te dichten, heeft Maleisië ook burgerwachten ingesteld. Groepjes door het leger bewapende boeren en arbeiders wandelen van zonsondergang tot diep in de nacht langs de kust om potentiële insluipers op te brengen.

Zulfikar Rahman houdt met enkele vrienden de blubberige kust bij Melaka in de gaten. "Ik vind het een eer om op te komen voor mijn land. Er zijn tien keer zo veel Indonesiërs als wij. We moeten iets doen, anders worden we overspoeld met armoedzaaiers", zegt hij op ferme toon. Zes weken loopt deze visser nu in wisseldienst te patrouilleren, maar een illegaal heeft hij nog niet kunnen vangen.

De buurman van de Indonesiër Kusumaat lacht ondeugend als hem naar de milities gevraagd wordt. "Die houd je makkelijk in de gaten, omdat ze onervaren zijn en veel lawaai maken." Zelfs met botte middelen is het moeilijk om de stroom te keren. En de exodus is nog maar pas begonnen.