Het aantal bosbranden in Kalimantan, het Indonesische deel van Borneo, is opgelopen tot duizend, zo meldden de brandbestrijders vrijdag. Indonesië heeft een uitzonderlijk korte regentijd achter de rug en daardoor is het terrein gortdroog.

"Het is alweer erger dan vorig jaar en het wordt nog steeds erger", constateert een Duitse medewerker van een brandbestrijdingsproject. "Als iemand nu nog een brand sticht, valt die vrijwel niet meer te blussen."

Een functionaris van staatsbosbeheer noemt de toestand "hopeloos". Sommige branden woeden diep in de binnenlanden, die alleen te voet bereikbaar zijn. Vanwege de dichte rook kunnen er geen helikopters worden ingezet. En de pogingen om het wolkendek met een bombardement van chemicaliën aan het regenen te brengen hadden geen succes.

In totaal staat er in Kalimantan meer dan tweehonderd vierkante kilometer wildernis in brand, waaronder de bossen van het nationale park Kutai. De zwaarste branden woeden bij Bukit Soeharto, waar de afgelopen twee weken drieduizend hectare bos is afgebrand. Het vuur bedreigt ook de oostelijke kustplaatsen tussen de provinciehoofdstad Samarinda en Balikpapan, waar al een dichte rook hangt. Militairen en burgers proberen met waterkanonnen, die op vrachtwagens zijn geplaatst, het vuur te bedwingen.

Van augustus tot in december vorig jaar is in Indonesië meer dan twee miljoen hectare bos en wildernis in vlammen opgegaan. Door de dichte rook kwam het leven in Kalimantan tot stilstand. De rookwolken verbreidden zich tot ver buiten Indonesië. Singapore en Maleisië zagen zich gedwongen vliegvelden te sluiten, de inwoners van Singapore en Kuala Lumpur moesten maskertjes dragen of binnenshuis blijven en ook de scheepvaart ondervond veel hinder.

Het Wereldnatuurfonds heeft berekend dat die branden voor meer dan 2,5 miljard gulden schade hebben aangericht. Singapore raamde vorige week zijn eigen schade op 130 miljoen gulden, hoofdzakelijk gederfde inkomsten uit toerisme (104 miljoen), extra kosten voor de volksgezondheid en gecancelde vluchten. De gezondheidskosten voor de lange termijn (kanker) zijn volgens Singapore nog niet te schatten.

Indonesië heeft beloofd streng op te treden tegen de kleine boeren en de palmolie- en houtondernemingen die brand stichten om grond vrij te maken. Daarvan is echter weinig terechtgekomen. De functionarissen die de controle uitoefenen zijn veelal corrupt. En de grote houtbedrijven voelen zich veilig nu de voorzitter van hun brancheorganisatie, "triplexkoning" Bob Hasan, deze week minister is geworden.

Een functionaris van de rampenbestrijdingsdienst in Jakarta vreest dat Indonesië dit jaar als gevolg van de economische crisis te krap bij kas zit om nieuwe grote bosbranden te kunnen bestrijden. Maar volgens de directeur van het Internationale Monetaire Fonds, Michel Camdessus, zou Indonesië het geld kunnen putten uit zijn miljardenfonds voor herbebossing.

"Toen we vroegen waarom dat niet was gebeurd, werd ons gezegd dat het geld was bestemd voor de productie van een Indonesische personenauto," vertelde Camdessus vorige maand.