- 1994/03/12 Mahathir Mohamad heeft post-koloniale lange tenen

Waarom 'Dr. M' alias Datuk Seri Mahathir Mohamad, premier van Maleisië, vorige maand tot een handelsboycot besloot tegen Groot-Brittannië, wat de Britten miljarden ponden kan kosten, is nog altijd voer voor discussie onder de professionele volgers. Toch was het niet de eerste keer dat Mahathir op deze manier van zich deed spreken.

De regeringsleider, in 1925 geboren in Alor Setar, groeide op in een tijd dat de Engelsen de dienst uitmaakten in Maleisië en imitatie van de koloniale heersers de enige manier leek om echt wat van het leven te maken. Mahathir dong naar een rechtenstudie in Londen, maar werd afgewezen, volgens sommigen voor hem een reden om voortaan een bloedhekel te hebben aan alles wat Brits is.

De Maleisiër studeerde medicijnen in eigen land en keerde in '57, het jaar van de onafhankelijkheid, naar zijn geboortegrond terug om een praktijk op te zetten. Zeven jaar later werd hij in het parlement gekozen.

Al snel wierp hij zich op als verdediger van de oorspronkelijke Maleisische bevolking, die in vergelijking met de beter opgeleide Chinese minderheid in armoede leefde. Fel kritiseerde hij de toenmalige premier Toekoe Abdoel Rahman, een Engeland-vriend die hem later op zijn beurt uitmaakte voor 'zwarte slang' en bouwer van een politiestaat.

In 1970 zorgde Mahathir voor vuurwerk door in zijn boek 'Het Maleisische dilemma' ervoor te pleiten de Chinese en Indiase 'immigranten' te dwingen zich tot de Maleisische cultuur te bekeren. Zijn boek werd verboden en Mahathir werd uit de regeringspartij gezet, maar binnen een paar jaar keerde hij terug als minister van onderwijs en in '81 aanvaardde hij de post van regeringsleider die hij tot op de dag van vandaag bezet.

Een van zijn eerste daden in zijn nieuwe ambt was het afkondigen van een 'Koop als laatste Brits'-campagne toen de Engelsen moeilijk deden over landingsrechten voor de nationale luchtvaartmaatschappij van Maleisië en de collegegelden voor Maleisische studenten in Groot-Brittannië werden verhoogd. Hij had zijn overtuiging dat zijn land op eigen benen kon staan niet duidelijker kunnen demonstreren dan met deze actie tegen het voormalige moederland. Aan westerse bemoeienis had deze eerste Maleisische leider 'van eigen bodem' een broertje dood, zo luidde de boodschap. Liever richtte hij de blik op het oosten voor een lichtend voorbeeld, naar Japan.

Het duurde even, maar Mahathir heeft voor het economisch wonder gezorgd dat van Maleisië een van de sterren onder de Aziatische naties met een snel groeiende economie maakt. Van armzalig rubber- en tinexporteur is het land in tien jaar uitgegroeid tot een centrum voor de bouw van high tech-produkten en groeide de economie sinds eind jaren tachtig jaarlijks met 8 procent. In de visie van Mahathir moet Maleisie tegen 2020 een plaatsje hebben veroverd in het rijtje van rijke landen.

Het regime bevordert dat de oorspronkelijke bevolking haar 'rechtmatige' positie terugkrijgt, ondermeer door het grootste deel van de plaatsen in het hoger onderwijs aan deze groep toe te wijzen. Maar critici wijzen erop dat tegelijkertijd de burgers grondrechten worden onthouden: de pers schrijft wat Dr. M wil lezen en in de rechtzalen is zijn woord wet.

Als andere leiders van regimes in de regio die geen tegenspraak dulden, moet Mahathir weinig hebben van een aantal westerse verworvenheden. De daar beleden democratie bijvoorbeeld, leidt volgens hem tot moreel verval, homoseksualiteit, een-ouder-gezinnen en economische neergang.

Tegenstanders uit de goed opgeleide middenklasse - en daar komen er dankzij de economische groei in Maleisië steeds meer van, zo lijkt het - zien in het autoritaire model slechts een middel van de heersende elite om hun macht te handhaven. Volgens hen trekken de machthebbers van leer tegen de westerse denkbeelden om een aantal problemen te verbloemen: de kloof tussen rijk en arm, de bevolkingsgroei en de verontreiniging van het milieu, waarop een grote wissel wordt getrokken om de bejubelde economische vooruitgang te boeken.

De oppositie was het wel duidelijk waarom Mahathir met een handelsboycot reageerde op verhalen in de Britse pers over de 'hulp voor wapens-deal' die in '88 zou zijn gesloten tussen Londen en Kuala Lumpur, nadat Maragaret Thatcher er persoonlijk voor had gezorgd dat de handelsrelaties met Maleisië waren hersteld. Bericht werd over een verboden link tussen miljoenen ponden ontwikkelingshulp waarmee uiteindelijk de bouw van de omstreden stuwdam in het Maleisische Pergau is gefinancierd en een miljardenorder voor de Britse wapenindustrie. Het woord corruptie viel: een Brits bedrijf zou hebben geprobeerd Mahathir om te kopen. En met het oog op algemene verkiezingen eind dit jaar, zou de premier geruchten daarover de kop hebben willen indrukken, aldus zijn politieke tegenstanders.

De formele reden, "neo-koloniale minachting in de Britse pers voor een regering geleid door een bruine moslim", werd door sommigen vertaald als woede over de nadruk op oneconomische en milieuverpestende kanten aan de Pergaudam: die kon alleen door een incompetente regering zijn neergezet. Andere commentatoren legden de reactie net zo uit als collega's in Australië toen dat drie maanden geleden door Mahathir met een boycot werd bedreigd: kennelijk beschikt de Maleisiër over lange tenen.

Op een persconferentie had de Australische premier Keating verzucht dat het hem niet kon schelen dat de Maleisische doctor meende weg te moeten blijven van de Apec-top in het Amerikaanse Seattle omdat de president van de Verenigde Staten, Bill Clinton, deze club van landen rond de Stille Oceaan naar zijn hand poogde te zetten. Keating moest echter inbinden toen Mahathir met zijn spierballen begon te rollen.

En het lijkt erop dat ook de Britten hun trots opzij moeten zetten: alleen als de regering in Londen afstand neemt van de 'geruchten' in de pers, kan er weer gehandeld worden, heeft Kuala Lumpur laten weten. En buigen de voormalige heersers in het stof, dan vangt Mahathir alle vliegen in een klap, ongeacht welke hem dwars zit.
-

Recente nieuwsberichten:

•  2016/01/14 Zoekoperatie naar MH370 stuit op scheepswrak 19e eeuw
•  2016/01/13 Voor het eerst overleg religieuze leiders in Maleisië
•  2016/01/13 Discussie over borstvoeding bereikt ook Maleisië
•  2016/01/08 Verwanten vermiste MH370 passagiers: Ze leven nog!
•  2016/01/06 Malaysia Airlines vliegt zonder bagage wegens tegenwind
•  2016/01/05 Koenders wil snel besluit over vervolging MH17-verdachten
•  2016/01/04 Zo'n twintig Russen weten wie BUK-raket op MH17 afschoot
•  2016/01/01 Maleisië: Israëlische zeilers bestaan niet op WK jeugd
•  2015/12/25 Circuit van Sepang dicht voor groot onderhoud
•  2015/12/24 Sultan van Brunei verbiedt Kerstmis
•  2015/12/24 Maleisië: ex-baas zedenpolitie de cel in om verkrachting

•  Eerder gepubliceerde berichten uit 1994
•  Links naar het nieuwsarchief