Onderhandelingen over een vrijhandelscontract met de VS zetten politiek Maleisië op zijn kop. Enerzijds dreigt Amerika ermee om de onderhandelingen af te blazen als Maleisië niet afziet van een lucratieve gasdeal met Iran. Anderzijds moet premier Badawi in eigen land afrekenen met protest van boeren en ngo’s, die een vrijhandelscontract met de VS niet zien zitten.

De onderhandelingen over een vrijhandelsovereenkomst tussen de Verenigde Staten en Maleisië dreigen deze week in een impasse te geraken. Het invloedrijke Amerikaanse congreslid Tom Lantos heeft er bij het Witte Huis op aangedrongen de gesprekken stil te leggen, nadat bekend raakte dat Maleisië met de Amerikaanse aartsvijand Iran een contract heeft afgesloten van 12 miljard euro voor het ontginnen van een gasveld.

Lantos vindt de deal tussen de Maleisische SKS Group en de Nationale Oliemaatschappij van Iran "weerzinwekkend" en een veiligheidsrisico. De Maleisische overheid reageert boos en liet al weten niet te zullen buigen voor de Amerikaanse druk. "Dit is business en staat los van elk politiek belang", zei eerste minister Abdullah Badawi in een reactie.

De vrijhandelsovereenkomst is zowel voor Maleisië als voor de VS van groot belang. De handel tussen beide landen was in 2005 goed voor een omzet van 44 miljard dollar. De Verenigde Staten zijn de grootste handelspartner en buitenlandse investeerder van Maleisië, terwijl het Aziatische land de tiende handelspartner is van de VS.

De regering in Kuala Lumpur zit in een catch-22 situatie. Ze krijgt niet alleen kritiek van de Verenigde Staten voor haar Iran-deal. Ook in eigen land stuit ze op heel wat weerstand, maar dan voor haar plannen van een vrijhandelsovereenkomst met de VS.

De kleine Maleisische boeren vrezen dat hun zwaar gesubsidieerde rijst zal moeten concurreren met goedkope importrijst uit Amerika. Arbeiders uiten hun bezorgdheid dat een vrijhandelscontract hun leven duurder zal maken, terwijl mensenrechtenbewegingen protesteren en waarschuwen dat dit zal resulteren in het verslinden van "kleine vis" Maleisië door "grote vis" Amerika.

"Dit is een uitnodiging voor een ramp", zegt het Derdewereldnetwerk (TWN), dat voorop loopt in de protesten tegen de vrijhandelsovereenkomst. Deze week leidde TWN boeren en arbeiders in een luidruchtige betoging aan de Amerikaanse ambassade in Kuala Lumpur om de stopzetting van de onderhandelingen te eisen. Ondertussen gingen de onderhandelingen in het geheim gewoon door.

"We worden in het ongewisse gelaten. De overheid moet bekend maken welke economische sectoren in het gedrang komen", zegt Ani Mat Zain. "We verdienen om te weten wat er gebeurt, omdat het levensonderhoud van arme boeren en kwetsbare arbeiders op het spel staat. Lokale boeren worden nu al benadeeld door de lage prijzen en hoge kosten. Zij kunnen niet concurreren met Amerikaanse landbouwproducten."

"Deze deal verhindert de inspanningen van Maleisië om de armoede bij kleine boeren en visserfamilies terug te dringen en hun inkomens gevoelig te verhogen", zegt Annuar Mahmud, coördinator van Friends of the Earth.

Vorige week lieten Amerikaanse en Maleisische vakbonden in een gezamenlijk communiqué weten dat ze "sterk gekant zijn tegen" de gesprekken over een vrijhandelsovereenkomst, tenzij beide landen eerste de verslechterende arbeidsomstandigheden aanpakken.

Amerikaanse handelsvertegenwoordigers wijzen het Maleisische protest af. Karan Bhatia zegt dat de import van Amerikaanse rijst de Maleisische rijstboeren niet in de problemen zal brengen, omdat beide landen met andere rijstsoorten werken.