Naar aanleiding van de 21e bijeenkomst van het ministerie van onderwijs in Maleisië over het inperken en bestrijden van homoseksualiteit onder scholieren, kondigde de Maleisische Radiozender Business FM vorige maand aan live on air de discussie te openen. "BFM zal in een liveshow de rol van scholen in het vormen van seksuele identiteit en moraliteit van Maleisische schoolkinderen bediscussiëren", stond op hun website aangekondigd.

De vice-minister van Onderwijs, Mohd Puad Zarkashi, gaf in de bijeenkomst voor docenten aan dat ze in het hedendaags onderwijs niet alleen de taak hebben de reguliere lesstof te behandelen, maar dat ze ook maatschappelijke vraagstukken mee moeten nemen in het curriculum. Het, volgens de vice-minister, wereldwijde probleem van de "verspreiding van LGBT-symptomen" is daar een van. LGBT staat voor Lesbian, Gay, Bi- and transsexual. Volgens hem is kennis over de symptomen dé manier om verdere verspreiding te voorkomen.

In september ontstond er ophef binnen de LGBT gemeenschap nadat tijdens een bijeenkomst voor scholen en leraren in Maleisië, waar de vice-minister toen ook bij aanwezig was, richtlijnen gepresenteerd werden waarin werd opgeroepen tot vroegtijdig ingrijpen bij kinderen die LGBT symptomen vertonen. Deze richtlijnen zouden opgesteld zijn door het ministerie van onderwijs, zo berichtte de internationale media. Om vroegtijdig herkenning te bevorderen werden in de flyers 'symptomen' van LGBT opgesomd, zoals bij jongens een gespierd lichaam, het dragen van strakke of mouwloze, lichtgekleurde shirts, V-halsjes, het gebruiken van grote tassen en het vallen op jongens. Meisjes waren te herkennen aan het willen samenzijn, eten en slapen met meisjes, het verliefd worden op meisjes en zich niet aangetrokken voelen tot jongens.

Als reactie op de heisa die rondom de richtlijnen ontstond, ontkende het ministerie van onderwijs dat zij deze hadden opgesteld. Ze gaf wel aan "sociale ziektes in de gemeenschap serieus te nemen" en hun best te doen te voorkomen dat "alle schoolkinderen zich met ongezonde activiteiten bezighouden".

BFM Radio presentator Ezra Zaid vertelt in de uitzending waarom het volgens hem belangrijk is discussie over seksualiteitseducatie te voeren. "Je kunt de oproer wel als belachelijk wegwuiven", zegt Zaid in reactie op een beller, "maar het is niet de eerste, tweede of zelfs derde keer dat er een dergelijke conferentie wordt georganiseerd. Het is de 21ste keer en er komen elke keer zo'n duizend mensen bijeen." Volgens hem is het dus te groot om af te doen als een grap. Zaid zelf is een voorstander van een toereikend, insluitend educatiesysteem waarin ook seksualiteit wordt behandeld. Hij snapt alleen wel de terughoudendheid van enkele bellers die aangeven dat het heel lastig is dit goed te doen in een land waar zelfs de leiders geloven dat homoseksualiteit een ziekte is.

Op de 21ste bijeenkomst gaf de vice-minister van onderwijs recent nogmaals aan dat homoseksualiteit een ziekte is, maar wel een die genezen kan worden. Bewijs daarvan meent hij te halen uit de ervaringen van velen die hem verteld hebben na intensieve therapie van hun homoseksualiteit verlost te zijn. Met een helpende hand kunnen LGBT in de minister zijn eigen woorden: "weer op het juiste pad komen". Eerder gaf de premier van Maleisië in een officiële verklaring over de stand van zaken in zijn land aan dat volgens hem, afwijkende aspecten als liberalisme, pluralisme en LGBT niet thuishoren in Maleisië.

Jerome Kugan, medeoprichter van het Maleisische Seksualiti Merdeka (Vrijheid van seksualiteit) festival en de bijbehorende beweging, denkt dat de reden voor de huidige heksenjacht op de LGBT gemeenschap ligt aan het feit dat de verkiezingen er aankomen. De partijen willen stemmen winnen van de islamitische burgers, welke zo'n zestig procent van de bevolking beslaat, denkt hij.

"Het overheidsbeleid is de laatste jaren hard achteruit gegaan", licht hij toe. "Vroeger kon er veel meer. De overheid doet er nu alles aan om als bewaker van moraliteit over te komen. Het is één grote façade." Juist om die reden heeft Seksualiti Merdeka dit jaar, na de ban van 2009, niet geprobeerd een nieuw festival te organiseren. Volgens Kugan maakt een kat in het nauw rare sprongen: "De spanningen zijn hoog. De overheid kan gekke trucs uithalen. Zij heeft controle over de media en is bezig met een lastercampagne tegen LGBT. Nu de verkiezingen nabij zijn houden we ons dus even gedeisd. We willen ze geen aanleiding geven om uit te kunnen buiten."

Maleisië kent een strenge censuur, waarbij de overheid het hoe en wat bepaalt van wat in de publieke media mag verschijnen. In de niet stedelijke gebieden, waar de toegang tot ongecensureerd internet meer gering is en het educatieniveau lager ligt, kunnen zittende politieke partijen conservatieve stemmen winnen, door enkel en alleen door de overheid goedgekeurde informatie te verschaffen.

Juist vanwege die overheidscontrole op de media kunnen radioshows zoals die van BFM belangrijk zijn. Dat er ook vanuit de bevolking behoefte aan is, bleek uit de hoeveelheid telefoontjes die het radiostation ontving. Deze was dermate overweldigend dat er voor de bellers bijna niet doorheen te komen was. Dit leidde tegelijkertijd zowel tot teleurstelling als vreugde op de besloten Seksualiti Merdeka Facebookgroep, waar, ondanks de voorgenomen lay-low strategie van Seksualiti Merdeka, een oproep was geplaatst vooral te bellen naar de radioshow. In lijn met de tijdelijke strategie werd voorzichtigheid echter benadrukt: ‘Asjeblieft, bel! Vertel hoe je hierover denkt. Maar onthoud, speel op veilig en gebruik een alias!’

BFM Radio is de enige praatzender in het land. In de Maleisische radiowereld staat BFM volgens presentator Zaid dan ook bovenaan wat betreft informatieverstrekking. Maar ook zij werken conform het overheidsregelement voor censuur. "Alles dat wordt uitgezonden wordt intern aan de code getoetst. Daarnaast hebben we een gele telefoon, als die afgaat, mogen we het niet over het onderwerp hebben", legt Zaid uit. "We komen regelmatig in de problemen door wat we zeggen." Wat wel en niet uit te zenden is een kwestie van afwegen. Opstootjes gaan ze nu liever uit de weg, omdat ze, zo zegt Zaid, een grotere vis willen vangen. "We willen straks voornamelijk de verkiezingen eerlijk verslaan. Want geen van de andere radiozenders geeft analyses en commentaar zoals wij dat doen."

Dat BFM Radio uniek is, wordt ook door de leden van de besloten Seksualiti Merdeka Facebookgroep onderkent. 'Henry' reageert: "Helaas zijn niet veel radiostations of andere publieke media in Maleisië financieel en ook politiek genoeg onafhankelijk om dit te kunnen doen". Door de neutraliteit van de presentatoren blijft er alle ruimte voor de beller om het gesprek te kleuren, maar de LGBT discussie ging niet heel ver de diepte in. "Veel bellers hebben weinig kennis van het onderwerp. Dat kan ik ze niet kwalijk nemen.

De Maleisische overheid houdt heel strak controle over wat het publiek te horen en te zien krijgt. Daardoor is het niet gek dat veel mensen geen weet hebben van de meest simpele informatie rondom 'gevoelige' onderwerpen zoals LGBT en seksuele identiteit", geeft een van de vrouwelijke Facebookleden aan. "Onpartijdige informatie via de media is voor velen nog steeds een luxe. Ik was dan ook heel verbaasd dat het überhaupt mogelijk was dat er zo'n discussie op de radio kon worden gehouden, zonder dat de overheid zich er mee bemoeide of hun mening gaven! Super van BFM dat ze dit aandurfden!"

Dat het een goede actie was, lijkt een mening die binnen de groep wordt gedeeld. "Discussie is beter dan je kop in het zand steken", zegt 'Paul'. Debat vindt genoeg plaats, maar meestal alleen binnen de LGBT gemeenschap zelf en niet publiekelijk met bijdragen vanuit alle hoeken van het land. "Dit is echt een belangrijke stap in het creëren van bewustzijn rondom LGBT in Maleisië. Het is een stap in de langzame afbraak van het taboe."

Op het oog kleine acties zoals een dergelijke live radiodiscussie kunnen dus behoorlijk betekenis hebben. Het eind van het debat is nog lang niet in zicht. De vice-minister van onderwijs Mohd Zakashi gaf aan dat, wegens het succes, er aankomende tijd door het hele land nog meer van zijn LGBT-inperkbijeenkomsten gehouden worden. Jerome Kugan zegt dat Seksualiti Merdeka straks weer los gaat, wat hem betreft groter en grootser dan ooit. Maar dat allemaal pas na die langverwachte verkiezingen.