In 2010 noemde Hilary Clinton Maleisië een "model of progressive islamic society". In datzelfde jaar kwam RapidKL, het openbaarvervoerbedrijf in de hoofdstad Kuala Lumpur, met het initiatief "Ladies Only"; bussen speciaal bedoeld voor vrouwen. Sinds enkele weken zijn er zelfs aparte parkeerplaatsen in de stad. Komen deze initiatieven vrouwen tegemoet of gaat het moderne Maleisië de conservatieve kant op?

"Het openbaar vervoer is voor vrouwen vooral tijdens de drukke spits ongemakkelijk", vertelt Mohd Azam Omar, directeur van busbedrijf RapidKL. "Er zijn in Maleisië wel echte heren, maar een klein gedeelte is dat niet." De vrouw naast hem begint bij het woord 'klein' betekenisvol te lachen. "Zelfs wanneer de bus maar half vol is, beginnen mannen al te duwen en te trekken, en daar houden vrouwen niet van." RapidKL begon daarom in december 2010 met een test voor speciale vrouwenbussen. Volgens Mohd Azam Omar was dat een groot succes, de speciale vrouwenbus werd snel populair. Inmiddels rijden de bussen op 11 lijnen.

Een jaar na het businitiatief volgden aparte treinwagons en sinds enkele maanden zijn de grote winkelcentra voorzien van gescheiden parkeerplaatsen. Victor Majid, beveiliger bij winkelcentrum MidValley, zit in een oranje hesje naast de hefboom die de toegang blokkeert tot de vrouwenparkeerplaatsen. "Deze plekken zitten altijd als eerste vol", vertelt hij. In sectie A42 van MidValley zijn 82 vakken gemarkeerd met roze pijlen en vrouwelijke silhouetten. Een groep universiteitsjongens barst in lachen uit wanneer de parkeerplekken ter sprake komen. "Die zijn zeker groter, omdat vrouwen niet kunnen inparkeren!" Ook Iqa is verbaasd. "Dit is helemaal nieuw voor mij." Of ze er gebruik van zou maken? "Ja waarom niet, het zal wel veiliger zijn." Annabella vindt het wel praktisch. "Als ik haast heb parkeer ik hier vaak. Dit is dichter bij de ingang van de winkels, dus ben ik sneller klaar", vertelt ze terwijl ze haar boodschappen in haar auto laadt.

Roze borden met de tekst "Wanita sahaja, Ladies only" geven duidelijk het vrouwenperron aan. Ook is er opvallend veel beveiliging aanwezig. Het is er een drukte van jewelste. Een jongeman verontschuldigt zich: "Ik ben maar hier gaan zitten, op het gemengde perron is het nog drukker." Een andere jongen die probeert in de vrouwenwagon te stappen, wordt vriendelijk verzocht weg te gaan. In de wagons zelf zitten wel een aantal mannen. De speciale secties zijn dan wel voor vrouwen bedoeld, een wettelijke regel is het niet. "Tsja", zegt de directeur van de initiatiefnemende organisatie, "we willen mannen niets verplichten, we vertrouwen gewoon op hun respect."

"Erg nodig vind ik het niet", vertelt Adeline over de aparte treinstellen. "Maar nu ze er zijn gebruik ik ze wel." Jong, oud, moslim, niet moslim, met hoofddoek of korte rok, alle soorten vrouwen zijn te vinden in de wagons. Voor Kai is het vooral een fysieke kwestie. "Wij vrouwen zijn nou eenmaal minder sterk, en toch moeten we onze kinderen beschermen." Opvallend is dat geen van de passagiers ooit een vervelende situatie heeft meegemaakt. Maar toch geven de dames allemaal veiligheid als reden voor hun vervoerskeuze. "Het schijnt steeds vaker voor te komen dat vrouwen verkracht of overvallen worden 's avonds", vertelt Aireen ontstelt.

De meeste reizigers zijn tevreden met de gescheiden bussen en treinen. Het lijkt een simpele oplossing voor het volle en niet altijd veilige openbaar vervoer. "Aan het passagiersaantal te zien denk ik dat we dit moeten voortzetten", aldus Omar van de busmaatschappij. De vraag is echter of het in het transport is waar vrouwen het meest benadeeld worden. Gescheiden vervoer is in elk geval geen oplossing voor de sociale problemen waar vrouwen mee kampen. "Uiteindelijk willen we natuurlijk dat er helemaal geen sprake meer is van ongelijkheid", aldus Suri, programmamanager bij de organisatie Sisters in Islam.

"Betekent dit dat we op het punt zijn gekomen waar mannen zichzelf niet meer kunnen beheersen?", reageert professor Maimuna Hamid Merican van de University of Malaysia. De professor is gespecialiseerd in gender, cultuur en religie. "Ik heb problemen met het woord ‘progressive’",vertelt ze. "Mensen die Maleisië progressief noemen weten niet wat er werkelijk speelt." Ze vertelt over een reeks problemen waar vrouwen mee worstelen: discriminerende huwelijkswetten, verkrachtingen, seksuele intimidatie en huwelijksgeweld. "Wil je het als vrouw maken in Maleisië, dan heb je echt een mannenkarakter nodig", vervolgt ze. "Het is een heel harde cultuur." Het gescheiden vervoer helpt vrouwen daar volgens haar niet bij. "Zodra je uitstapt loopt iedereen weer door elkaar."

Ook Suri van Sisters in Islam, is sceptisch over de maatregel. Haar organisatie -een feministische, islamitische beweging- strijdt tegen vrouwenonderdrukking. "Het geeft het valse idee dat het veiliger is wanneer mannen en vrouwen gescheiden zijn," zegt ze. Maar volgens de busmaatschappij is van een conservatieve maatregel geen sprake. "Wanneer je de problemen serieus bekijkt, heb je geen keus. Veel islamitische vrouwen zijn niet gewend aan mannen om zich heen. Zij zijn nu meer op hun gemak," aldus de directeur. Suri vraagt zich af waar de maatregelen ophouden. "Gaan we straks ook bioscopen en winkelcentra scheiden?"