In een land waar zo'n dertig jaar geleden nog geen enkele sprake was van enige modescene, werd vorig jaar de Mulsim Fashion Week gehouden. Maleisië heeft zich in korte tijd internationaal op de kaart weten te zetten als 'modeland'. Met zijn overwegend islamitische bevolking is Maleisië vooruitstrevend in de recente, wereldwijde opkomst van muslim proof fashion.

Sinds de jaren tachtig heeft Maleisië een enorme spurt gemaakt op het gebied van mode. De hoofdstad Kuala Lumpur is een shoppingparadijs. De stad kent meer dan 28 gigantische winkelcentra; de ene nog grootser dan de ander. Naast winkels vind je er schoonheids- en massagesalons, cafés, restaurants, karaokebarren, clubs en zelfs hele achtbanen. Steeds meer westerse modeketens openen er hun winkels. Maleisië heeft een cultureel diverse bevolking, maar de meerderheid en het politieke beleid is er islamitisch. Deze groep lijkt op eigen wijze mee te bewegen met de recente (mode)ontwikkelingen die het land doormaakt.

Aiman Ridzuan en Nasreen Nasir, twee islamitische studentes aan Taylor's University, drinken een kop koffie in een van de vele Starbucks van Kuala Lumpur. Het zijn modieuze verschijningen. Nasreen draagt een hoofddoek, Aiman niet. Beiden hebben skinnyjeans aan. Nasreen met een zwart blousje en een blazer, Aiman draagt een fel geel shirtje met een groen sjaaltje. Een handtas en fancy smartphone maken hun outfits compleet. "Kleding is belangrijk", knikt Nasreen. "Het kan je veel over een persoon vertellen." De meiden gaan bewust om met hun kleding. Nasreen gaat wat netter gekleed, maar ze is dan ook een wat rustiger type dan Aiman. Hun kledingstijl vinden ze passen bij elkaars karakter. Aan kleding kun je zien hoe mensen zijn. "Maar", nuanceert Aiman later, "tot op zekere hoogte. Kleding laat alleen wat van de oppervlakte zien, niet wie je echt van binnen bent."

De meiden noemen de Forever 21, Topshop en Zara als hun favoriete winkels. "Op de middelbare school wilde ik altijd lijken op Blair Waldorf van Gossip Girl, met haar tuttige rokjes en haarbanden", geeft Aiman lachend toe. Die fase is, naar eigen zeggen, nu gelukkig over. Kleding halen ze ook graag bij bazaars, markten en kleermakers. Of bij lokale modeketens, waar er steeds meer van komen. Nasreen leest in lokale modetijdschriften de laatste trends voor hoofddoeken. Maar, haar inspiratie haalt ze toch vooral uit het westen. Ze leest veel magazines en blogs uit Europa en de USA. Die inspireren haar. Vervolgens past ze wat ze ziet creatief toe op haar eigen kleding- en levensstijl als moslima. Net zoals haar stijlicoon Hana Tajima, een islamitische modeontwerpster en styliste uit Engeland. Als een van de eerste hoofddoekdragende moslima's met een eigen modeblog inspireerde ze velen met haar muslim proof fashion.

Wat maakt kleding muslim proof? Jacky Hussein is redacteur bij een bekend modemagazine in Maleisië. Vanuit zowel haar persoonlijke, als haar professionele leven houdt ze zich bezig met de vraag wanneer kleding muslim proof is. Hussein: "Moslima's behoren modest gekleed te gaan. Discreet, bescheiden, eervol. Zolang het maar niet te verleidelijk is." Maar waar ligt die grens? Hussein ziet hoe de jonge generatie moslima's dit onderzoekt. Voor sommigen houdt modest in dat het hele lichaam moet worden bedekt. Vaak met uitzondering van het gezicht en de handen. Kleding mag niet te strak zitten, maar moet losjes vallen. Anderen vinden echter dat modesty niet direct betekent dat het lichaam moet worden bedekt. Je kunt je ook bescheiden kleden zonder hoofddoek, of een net jasje met driekwart mouwen. Ook over kleurgebruik, sieraden en make-up denkt wordt verschillend gedacht.

Studente Nasreen draagt graag skinnyjeans. Die zitten strak, daarom draagt ze deze alleen met een lang vest dat los tot over haar heupen valt. Voor Ainol Rahayu, islamitische modedesigner en moeder van twee kinderen, zijn skinnyjeans niet modest. Ze zitten strak en zijn daardoor per definitie te verleidelijk. De combinatie van skinnyjeans met hoofddoek, zoals bij Nasreen, ziet ze als tegenstrijdig. Ook met een vest er overheen. Hoewel Rahayu haar eigen kledingstijl eerder als praktisch dan fashionable beschrijft, is ze al van jongs af aan geobsedeerd door mode.

Een aantal jaren terug is ze haar eigen webshop 'Nilan' begonnen. De kleding die ze verkoopt, maakt ze zelf. Allemaal muslim proof. Haar klanten willen dat de kleding het hele lichaam bedekt, behalve gezicht en handen. De ontwerpen mogen ook niet te strak zitten. Rahayu: "Maar, je hoeft echt niet zo'n grote jurk aan om een goede moslima te zijn". Voor inspiratie struint ze het internet af. Vaak gebruikt ze bestaande patronen. Zo nodig maakt ze de roklengte of de mouwen wat langer. Klanten hebben geen probleem met felle kleuren. Rahayu: "Dat zit diepgeworteld in onze cultuur. Ook in onze traditionele kledingstijlen zie je veel kleuren."

Alle moslima's krijgen volgens Hussein en Rahuya wel eens kritiek op hun kleding van familie of vrienden. Ook de studentes Aiman en Nasreen hebben er persoonlijke ervaring mee. Toch zien de vier vrouwen niet de moslimgemeenschap als bepalend voor wat muslim proof fashion is. Het is, volgens hen, uiteindelijk iets tussen jou en God. Hussein: "Muslim proof fashion is modest. Hoe modesty wordt gedefinieerd, varieert van land tot land, van gemeenschap tot gemeenschap, van persoon tot persoon." Maar dat het kan, je zowel modebewust als modest kleden, daarvan zijn allen steeds meer overtuigd.

Maimuna Hamid Merican is docente en onderzoekster bij Gender Studies aan de University of Malaysia. De groeiende behoefte aan muslim proof fashion doet zich volgens haar over de hele wereld voor. Met een voorzichtige en kritische blik bestudeert ze de oorzaken en gevolgen van deze ontwikkeling. Merican: "Informatie verspreidt zich steeds sneller en verder. Jongeren van nu komen in aanraking met kledingstijlen van over de hele wereld. Ze willen bijdetijds zijn; op de hoogte van de laatste modetrends. Er zijn op dit gebied steeds meer keuzemogelijkheden. Individualistische denkwijzen en consumentisme verspreiden zich ondertussen steeds verder over de hele wereld. Deze ontwikkelingen samen geeft ze de inspiratie en de ook behoefte om een eigen stijl te creëren. Om jezelf te kunnen uiten in je kleding." Volgens Meican is daar in traditionele kledingstijlen weinig ruimte voor, want afhankelijk van je culturele achtergrond wordt kleding en de hijab op een bepaalde manier gedragen.

Muslim proof fashion kan voor vrouwen daarom een krachtige manier zijn om hun eigen identiteit te uiten. Merican: "Een vorm van empowernment. Het kan hen de kracht geven om zichzelf vorm te geven. Zo schept het ruimte voor diversiteit." Maar, volgens de onderzoekster, alleen zolang moslima's vrij zijn om modesty in te vullen naar eigen interpretatie. Anders neigt muslim proof fashion diversiteit juist te ontkennen. Merican waarschuwt voor deze schaduwkant: "Een veranderende wereld betekent enerzijds de creatie van het nieuwe, maar anderzijds het verdwijnen van het oude.

Om houvast te creëren in deze snel veranderende omgeving, grijpen mensen naar hokjesdenken. Dit is 'een westerling' en dit is 'een moslim'. Zij is een goede moslima, maar zij niet want zij kleedt zich 'modest' en de ander niet." Dit verlangen wordt gevoed door de politiek, op zowel lokaal als mondiaal niveau. Merican: "Verdeel en heers, heet die strategie. Machthebbers benadrukken de verschillen tussen bevolkingsgroepen. In dit geval op basis van geloof. Ze creëren een 'wij' en een 'zij'. Daarmee ontstaat er een extra hechte binding binnen de elke groep apart. Hoe meer eenheid binnen de grootste bevolkingsgroep, hoe meer politieke macht." Prisoning of identity, noemt Merican het.

De opkomst van muslim proof fashion weerspiegelt het groeiende verlangen om mensen te labelen. Media en de mode-industrie spelen hier op in en werken zo de stereotypering van moslima's in de hand. Merican: "In Maleisië zijn bijvoorbeeld alle afbeeldingen van moslima's, van de foto's in de kranten tot op de billboards langs de weg, vrouwen met een hijab. De hijab is tot symbool gemaakt van de perfecte moslima." Maleisië is een divers cultureel land. Er wonen ook veel moslima's van onder andere Chinese en Indiase komaf. De hijab is lang niet altijd onderdeel van hun cultuur. Merican: "Het stelt me teleur wanneer de hoofddoek wordt gebruikt als indicator om een ander te evalueren. Of je wordt geaccepteerd als een goede moslim of niet. De diversiteit wordt ontkend. Dat is gevaarlijk." De verspreiding van een eenzijdig beeld, stereotypeert 'de moslima-identiteit'. Wanneer een strikt geïnterpreteerde invulling van modesty in kleding de norm wordt, werkt muslim proof fashion beperkend.

Muslim proof fashion is een complex onderwerp. Merican: "Antwoorden zullen dan ook altijd een versimpelde versie van de werkelijkheid blijven." Mode heeft alles te maken met identiteit. De ontwikkelingen doen zich voor op zowel een persoonlijk, een sociaal en een lokaal en mondiaal politiek niveau. Grote ongrijpbare processen als commercialisering, individualisering en globalisering zijn van invloed. De opkomst van muslim proof fashion en die van het stereotype 'moslima' zijn in ieder geval niet los van elkaar te zien. De processen beïnvloeden en versterken elkaar. Twee kanten van dezelfde medaille, genaamd de 'moslimidentiteit'.