Yong Vui Kong is een 25-jarige Maleisische jongen die veel media-aandacht heeft gekregen. Hij werd berecht met de doodstraf, maar omdat velen in actie kwamen voor Yong Vui Kong is zijn executie uitgesteld. Er kwamen zelfs zoveel mensen voor hem op dat de overheid nu overweegt de wet aan te passen en de doodstraf af te schaffen.

In Maleisië is de doodstraf nog steeds legaal, onder andere bij drugssmokkel, maar in oktober 2012 verscheen er in meerdere Maleisische kranten het bericht dat de doodstraf mogelijk afgeschaft zou gaan worden. Minister Nazri Aziz kondigde aan de straf te heroverwegen. Mogelijk zou de doodstraf niet meer gelden bij zaken zoals bij drugssmokkel, maar zou levenslange celstraf de nieuwe norm worden. Daarom worden op dit moment alle veroordeelden die tot de doodstraf zijn berecht nog niet aan de straf onderworpen. Yong Vui Kong wacht al sinds augustus 2010 op zijn executie, die nu mogelijk niet meer zal plaatsvinden. Zekerheid heeft hij sindsdien niet gehad.

Dat de overheid zich mengt in het debat over de doodstraf heeft lang op zich laten wachten. Al jaren wordt er door Amnesty Malaysia actie gevoerd om de afschaffing van de doodstraf te bevorderen. Davina Isaac, medewerkster bij Amnesty, vertelt waarom de overheid weinig actie onderneemt: "Omdat er veel Maleisiërs ook vóór de doodstraf zijn, wordt de overheid niet erg aangezet om verandering teweeg te brengen. Maar steeds meer Maleisiërs beginnen in te zien dat de doodstraf niet altijd de meest geschikte straf is.

Velen kwamen in actie voor Yong Vui Kong. Hij was slechts negentien toen hij in 2007 werd gearresteerd met 47 gram heroïne op zak." In Singapore is dit ten strengste verboden. Voor het bezit van vijftien gram heroïne wordt een persoon al veroordeeld tot drugssmokkel, waarvoor de doodstraf de verplicht opgelegde straf is. Rechters kunnen hierbij geen verlichte straf opleggen. In alle gevallen van drugssmokkel, of dat nu vijftien gram of een kilo is. Dit is in veel Aziatische landen onderdeel van het rechtssysteem. Zo ook in Singapore en Maleisië.

De zaak van Yong Vui Kong kreeg veel media-aandacht. In kranten en journaals werd zijn zaak uitgebreid besproken. Ook werd er een blog opgericht waarop zijn leven in de gevangenis en het verloop van zijn proces werd beschreven. Davina Isaac, van Amnesty Malaysia, vertelt dat de zaak van Yong Vui Kong veel heeft losgemaakt bij de Maleisische bevolking. "Er zijn een heleboel campagnes gaande om Yong Vui Kong te redden. Sommige van die campagnes zijn opgestart door organisaties, maar veel meer zijn er opgestart door gewone mensen.

De nadruk bij veel van de campagnes ligt op het geven van een tweede kans. Bij de doodstraf heb je die niet. Dat is een onomkeerbare straf. Wanneer iemand slechts één keer drugs gesmokkeld heeft, kan hij al eindigen met een strop om de nek." Yong Vui Kong was nog jong toen hij werd veroordeeld voor drugssmokkel. Volgens Isaac was hij slechts een 'mule', een muilezel, wat niet als een echte drugssmokkelaar wordt gezien. "Een 'mule' is slechts een drager van drugs die niet of nauwelijks heeft nagedacht over wat hij doet. In het Maleisische rechtssysteem wordt helaas helemaal geen onderscheid gemaakt tussen een professionele drugssmokkelaar en een loopjongen. Beide soorten smokkelaars krijgen dezelfde te zware straf, de doodstraf."

Isaac vervolgt haar betoog: "Steeds meer mensen zien in dat Yong Vui Kong de doodstraf niet verdient. Veel mensen kunnen begrip voor hem opbrengen en vinden het niet eerlijk dat hij een net zo zware straf krijgt opgelegd als een geroutineerde drugscrimineel. Nu steeds meer Maleisiërs zich tegen de doodstraf keren, komt de afschaffing, hoewel langzaamaan, dichterbij. Op dit moment hebben alle veroordeelden voor drugssmokkel uitstel van executie gekregen. Ze weten alleen niet wat hen staat te gebeuren. Zullen ze alsnog de doodstraf onder ogen moeten zien?"

Op internationaal niveau is al vooruitgang geboekt wat betreft het afschaffen van de doodstraf. Dato Shafee, advocaat en vertegenwoordiger van Maleisië in de AICHR, zet zich in voor afschaffing van de doodstraf. De AICHR is de mensenrechtencommissie van ASEAN. ASEAN staat voor Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties. Shafee vertelt gepassioneerd over zijn prestaties: "Ik heb als eerste de afschaffing voorgesteld bij de tien ASEAN-landen die allen de doodstraf nog voeren als legale straf. Deze landen zijn Maleisië, Singapore, Indonesië, Thailand, de Filippijnen, Brunei, Myanmar, Cambodja, Laos en Vietnam. Vanwege de mogelijke afschaffing van de doodstraf in deze landen is afgesproken de executie van veroordeelden uit te stellen tot er een besluit is genomen. Wat de AICHR verder heeft bereikt, is de afschaffing van de verplichte doodstraf in Singapore. Rechters zijn nu in staat de straf te verlichten in bepaalde gevallen, bijvoorbeeld bij drugssmokkel van kleine hoeveelheden."

Dato Shafee zoekt daarnaast regelmatig de pers op om zijn mening te uiten en zich te richten tot de Maleisische bevolking. In november 2012 schreef hij een artikel voor de New Straits Times. "Het is over het algemeen erg lastig om over de doodstraf te publiceren in de media, omdat veel media in Maleisië worden gecontroleerd door de overheid. Diezelfde overheid is voor de doodstraf, dus controleert ze de inhoud wanneer iemand wil uiten dat het afgeschaft moet worden. Die gecontroleerde media hebben dus niet erg bijgedragen aan een naderende afschaffing van de doodstraf."

Dato Shafee heeft de advocaat van Yong Vui Kong geassisteerd en heeft het proces daardoor van dichtbij meegemaakt. "Op dit moment heeft Yong Vui Kong geen strafrechtelijke kansen meer om vrij te komen of om strafvermindering te krijgen. In hoger beroep zijn alle verzoeken afgewezen. Het enige waar hij zijn hoop nog op kan vestigen is een ingreep van de Singaporese president. Door deze ingreep zou de doodstraf voor hem worden omgezet in een levenslange celstraf. Het enige wat hij kan doen is zijn lot afwachten."