De Hoge Raad van Australie heeft een stokje gestoken voor de Malaysian Solution, een afspraak tussen Australië en Maleisië om vluchtelingen uit te ruilen. Volgens de Raad wordt de veiligheid van vluchtelingen niet voldoende gegarandeerd in Maleisië. De uitspraak is een gevoelige nederlaag voor premier Gillard, want het asielbeleid was een van haar speerpunten tijdens de verkiezingen.

Australië wil dat vluchtelingen het liefst buiten de landsgrenzen wachten op de uitslag van een asielprocedure. Vaak duurt het jaren voor een asielprocedure is doorlopen en lang niet iedereen kan of wil zo lang wonen in een vluchtelingenkamp in het eigen land of de eigen regio. Daarom vluchten ze vast naar Australië, in de hoop daar in veiligheid hun asielaanvraag te kunnen afwachten.

Australië heeft een gruwelijke hekel aan die 'voordringers'. Ze moeten streng worden gestrafd om er voor te zorgen dat anderen het uit hun hoofd laten de oversteek te wagen. Alle bootvluchtelingen worden dan ook opgevangen op Christmas Island, een eiland dat duizenden kilometers van het vasteland ligt. De opvangcentra op het eiland zijn inmiddels overvol, daarom zoekt de regering naar mogelijkheden in de regio.

Volgens de Malaysian Solution zou Australië 800 bootvluchtelingen naar Maleisië sturen. Daarvoor in de plaats zou Australië 4000 erkende vluchtelingen terug krijgen, vluchtelingen die al wel door de VN zijn erkend, maar die nog niet weten of hun asielaanvraag voor Australië is goedgekeurd. Tegen het plan was van meet af aan veel weerstand. Maleisië heeft geen enkel verdrag ondertekend dat de positie van vluchtelingen erkent. De 90.000 vluchtelingen die het land naar schatting herbergt hebben geen toegang tot zorg, of onderwijs en mogen ook niet werken. Het land is meermalen op de vingers getikt over het gebruik van geweld tegen asielzoekers. Volgens Amnesty International is het staande praktijk om asielzoekers in de opvangkampen met de stok af te ranselen.

Hoewel de regering speciale rechten voor de groep had bedongen, oordeelt de Raad vandaag dat de veiligheid alleen voldoende kan worden gewaarborgd wanneer die is verankerd in de wet of via internationale verdragen. Daarmee is de deal van de baan. Pikant is dat premier Gillard een vurig pleidooi had gehouden voor de komst van de 4000 vluchtelingen, omdat die het in Maleisië zoveel slechter zouden hebben dan in Australië. Het is de vraag wat de regering gaat doen met dat deel van de solution.

Australië voert met meerdere landen in de regio gesprekken over de opvang van asielzoekers. Naast de afspraken met Maleisië, zijn er ook gesprekken over asielzoekerskampen op Manus Island en in Papua Nieuw Guinea. De kans is groot dat afspraken met die landen ook voor de rechter zullen komen. Daarmee staat het beleid van off shore processing op zijn kop. Volgens professor Don Rothwell, expert in internationaal recht is Nieuw Zeeland het enige land in de regio dat op dit moment aan de voorwaarden voldoet.

Immigratie is één van de belangrijkste onderwerpen in de Australische politiek en een onderwerp dat emotioneel zeer beladen is. Gillard beloofde tijdens de verkiezingscampagnes hard op te treden tegen bootvluchtelingen. Na een mislukte poging om een opvangcentrum op te zetten op Timor Leste, loopt nu ook de Malaysian Solution uit op een mislukking. De historische lage populariteit van de premier zal daardoor nog verder dalen. Aan haar de vrijwel onmogelijke opgave om een uitweg te vinden uit dit moeras waarbij uitzetten van asielzoekers niet meer mag, terwijl niet uitzetten een politieke doodsteek is.