De uitbreiding van de palmolie productie in Maleisië vindt grotendeels in veenmoerasbossen plaats. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van Wetlands International en Sarvision. Vooral in de Staat Sarawak, Maleisisch Borneo vindt een alarmerende ontbossing plaats voor palmolie-industrie; vooral in de veenmoerasbossen. Als er geen actie ondernomen wordt zal er over 10 jaar zal er niets meer over zijn van deze unieke regenwouden.

Palmolie en ontbossing in Maleisië
Maleisië produceert 45% van alle palmolie wereldwijd. De snelle expansie van de productie vindt hoofdzakelijk in Sarawak plaats, op Borneo; en vooral in bosgebieden. In de rest van Maleisië is er weinig ruimte over voor grote nieuwe plantages . In de afgelopen vijf jaar tijd is al 10% van al het regenwoud en maarliefst 33% van het veenbos in deze staat verdwenen. Van de 1 miljoen hectare veenbos is in vijf jaar tijd 353.000 hectare verdwenen; een versnelling van de ontbossing ten opzichte van de jaren ervoor. minstens 65% van alle ontbossing van veenmoerasbos is veroorzaakt door palmolieproductie.

Marcel Silvius, Wetlands International: "Nu al het waardevolle hout al is gerooid beginnen de houtbedrijven in de palmoliesector. Hiermee voltooien ze de totale vernietiging van de veenbossen in Sarawak."

Unieke en nieuwe informatie
Maleisië heeft nooit verifieerbare informatie gegeven over ontbossing en het gebruik van de koolstofrijke veengronden. De officiële cijfers blijken nu veel te optimistisch; van de totale palmolie productie staat tweemaal zoveel op veenbodems als officieel toegegeven (20% voor heel Maleisië; 44% in Sarawak). Cijfers over ontbossing zijn eveneens veel alarmerender. Dit blijkt uit het onderzoek van Wetlands International zelf en onderzoek uitgevoerd door Sarvision (Wageningen) in opdracht van Wetlands International.

Niels Wielaard, SARVISION: "Dit is de eerste keer dat er betrouwbare cijfers zijn over ontbossing, gebruik van veenbodems en veenbos verlies in Sarawak."

Verlies aan unieke soorten
De moerasbossen van Maleisisch Borneo herbergen vele unieke dier- en plantsoorten die verloren dreigen te gaan. Voorbeelden zijn de Borneo Nevelpanter (Neofelis diardi borneensis), de Maleisische Tapir (Tapirus indicus), de Neusaap (Nasalis larvatus), de recent ondekte Borneo Dwergolifant (Elephas maximus borneensis; in Sabah), de Storms’ ooievaar (Ciconia stormi), de Valse Gaviaal (een zeldzame soort krokodil; Tomistoma schlegelii) en de ernstig bedreigde Maleisische Rivierschildpad (Batagur borneoensis).

De donkere wateren in de tropische veengebieden herbergen de grootste diversiteit aan zoetwatervissoorten ter wereld. Karakteristiek voor de veenbossen van noord Borneo zijn endemische boomsoorten als Alan (Shorea albida) en de waardvolle en zeldzame Ramin5. Er zijn weinig studies verricht in tropische veenwouden en daarom kunnen ook veel nog onbekende endemische soorten uitsterven indien de ontbossing doorgaat.

Alarmerende broeikasgassen
Ontbossing en drainage van veengebieden leidt tot een snelle afbraak van de koolstof in de organische bodems. In een normaal oerwoud zit circa 300 tot 400 ton koolstof per hectare opgeslagen. In een veenbodem zit het viervoudige. Drainage van veenmoerasbossen leidt tot een continuë en enorme uitstoot van broeikasgas die decennia of langer kan doorgaan – net zolang als het veen gedraineerd wordt. Een zeer voorzichtige, conservatieve schatting is 40 ton CO2 per hectare per jaar door enkel de afbraak van veenbodems, waarbij de bodemkoolstof wordt omgezet in koolstofdioxide. Een plantage produceert hooguit 6 ton palmolie per jaar. De half miljoen hectare oliepalmplantages op veen in Maleisië geven daarmee een uitstoot van minimaal 20 miljoen ton CO2 per jaar, maar recente publicaties geven aan dat het dubbele hiervan waarschijnlijker is.

Palmolie en Nederland
De Rotterdamse haven importeerde in 2009 circa 2 miljoen ton palmolie; voor het overgrote deel uit Maleisië en Indonesië. Nederland is daarmee de grootste importeur van palmolie binnen de Europese Unie. Het grootste deel belandt bij de voedingssector; een deel wordt voor energie gebruikt.
Sommige bedrijven volgen de duurzaamheidcriteria voor palmolie van de 'Ronde Tafel voor Duurzame Palmoilie (Round Table on Sustainable Palmoil - RSPO)'. Deze criteria sluiten echter het gebruik, en dus vernietiging, van veenmoerasbossen niet uit.

De snelle groei naar palmolie wordt voor een groot deel veroorzaakt door de toenemende vraag naar biobrandstoffen. Hoewel het gebruik van palmolie zelf als biodiesel zeer beperkt is leidt het toenemende gebruik van koolzaad en andere oliën voor brandstof in de Europese Unie tot een verhoogde vraag naar en sterk gestegen import van palmolie ter vervanging van deze oliën. Biodiesel is waarschijnlijk niet duurzamer dan gewone diesel vanwege de indirecte invloed op ontbossing en vernietiging van de tropische regenwouden en veenbosgebieden.

Actie nodig om de trend te keren
Wetlands International vraagt bedrijven om een totale ban op het gebruik van palmolie die geteeld is in veengebieden en ten koste gaat van oerwouden. Daarnaast roept Wetlands International op om het stimuleringsbeleid voor biobrandstoffen in de Europese Unie enkel en alleen te handhaven voor brandstoffen die niet direct of indirect bijdragen aan ontbossing en ander natuurverlies, zoals we dat in Maleisië zien.