Absurd veel regen en lukrake nieuwbouw langs rivieren zijn nog maar twee van de oorzaken van waterproblemen in Maleisië. Buitenlandse kennis om schade te herstellen én voorkomen is meer dan welkom.

Enorme overstromingen als gevolg van hevige regenval kostten begin dit jaar aan zes inwoners van Maleisië het leven. Bijna 10.000 mensen moesten tijdelijk elders onderdak zoeken. De noodzaak om de strijd met het water aan te gaan manifesteerde zich ineens wel erg duidelijk. Geschrokken van de ramp is de Maleisische overheid bereid extra geld uit te trekken voor projecten om water te beheersen. Hoewel het land zelf technische kennis heeft en grote klussen aankan, is buitenlandse expertise hard nodig.

"Wiskundige kennis is er zeker wel in Maleisië", zegt waterdeskundige Gijs van Banning van ALKYON Hydraulic Consultancy & Research, dat onlangs onderdeel is geworden van het internationaal opererende ingenieursbureau Arcadis. "Maleisische studenten volgen overal ter wereld technische opleidingen, ook in Delft. Maar wij merken dat het ontbreekt aan de praktische toepassing van theorieën."

Weg- en waterbouwkundig ingenieur Van Banning vloog dit jaar al drie keer naar Maleisië omdat hij betrokken is bij een speciaal waterproject dat wordt gesteund door de Nederlandse overheid. Met simulatiemodellen in 1D, 2D en 3D laat hij zien hoe water zich onder bepaalde omstandigheden gedraagt en wat de mogelijke gevolgen zijn. "Wij kunnen bijvoorbeeld bij een hevige regenbui voorspellen wanneer de grote hoeveelheden water in de rivier de hoofdstad Kuala Lumpur bereiken." Behalve met de grote hoeveelheid regen die de laatste jaren valt, kampt Maleisië ook met bijwerkingen van snelle economische groei. Jacoba Bolderheij, hoofd van de Economische afdeling van de Nederlandse ambassade in Kuala Lumpur, signaleert dat er wordt gebouwd zonder rekening te houden met de rivier. "Het milieu verliest het soms gewoon van de economie", zegt ze. "Als ze een winkelcentrum willen dichtbij de rivier en er is discussie over de locatie en de veiligheid, dan wint de projectontwikkelaar die discussie en komt het centrum er."

Erosie en afkalving van rivieren en kusten is het gevolg. Opvang en afvoer van overvloedig water na hevige regenval is dan extra moeilijk. Maleisië heeft daarom bovenal behoefte aan kennis over alles wat met rivierenloop te maken heeft: van het verbreden en verdiepen van rivieren tot en met afwateringssystemen. Nederlandse bedrijven kunnen kansen grijpen omdat juist zij die expertise hebben. Volgens Bolderheij is Groot-Brittannië van oudsher de natuurlijke partner in Maleisië. Maar Nederlanders bieden een meerwaarde met hun brede aanpak bij waterproblemen.

Tegelijkertijd zijn er kansen op het gebied van waterzuivering - rivieren zijn soms sterk vervuild - maar ook op het gebied van waterdistributie. Kennis van grondwaterbeheer en van opvang van regenwater is welkom. Bovendien zal de vraag naar water de komende jaren stijgen in Maleisië terwijl de toegang tot schoon drinkwater onevenredig is verdeeld.

Op dit terrein kunnen Nederlanders wellicht profiteren van het vertrek van Deense deskundigen. Die hadden de afgelopen jaren een flink deel van de markt veroverd dankzij Deense ontwikkelingsgelden, maar die geldkraan gaat dicht. Het bijzondere aan een opkomende economie als Maleisië is dat de overheid geld wil uitgeven aan innovatieve oplossingen. Een nieuw paradepaardje in Kuala Lumpur is bijvoorbeeld de 'SMART-tunnel'. In die tunnel rijden normaal gesproken gewoon auto's. Maar als er overvloedig water uit een rivier moet worden afgevoerd, moet het verkeer plaatsmaken voor water.

Het werk lijkt voor het oprapen te liggen, maar desondanks kan een buitenlands bedrijf niet zomaar aan de slag in Maleisië. Een buitenlands bedrijf heeft altijd een Maleisische partner nodig. Bij waterbeheer is de Maleisische overheid bijna altijd betrokken. De overheid is bijvoorbeeld opdrachtgever of de verlener van vergunningen. Van Banning van ALKYON, dat voorzichtig de Maleisische markt opgaat, wijst op de inhoudelijke rol van de overheid. "In Nederland komt er meestal een onderzoek naar knelpunten en dan denkt de overheid mee over de uitvoering van projecten. In Maleisië heeft de overheid niet altijd de kennis om te beoordelen of marktpartijen hun werk goed doen."

Het is Van Banning ook opgevallen dat er geen openbare, voor iedereen toegankelijke gegevens zijn van metingen in het land. "Degene die in Maleisië de metingen doet, blijft eigenaar van de cijfers. Wij komen via satellieten aan onze informatie, maar lastig is het wel. De Maleisiërs zijn aangenaam om mee te werken, maar de samenleving is moeilijk te doorgronden." Bolderheij van de Nederlandse ambassade benadrukt het belang om met een Maleisische partner samen te werken. "Er zijn veel partijen met ieder hun eigen belangen. Je hebt als bedrijf bijvoorbeeld altijd te maken met de federale overheid hier in Kuala Lumpur, maar ook met de statelijke overheid van een van de verschillende staten. De obstakels kunnen aanzienlijk zijn. Als er door werk aan een rivier bijvoorbeeld mensen moeten verhuizen, dan kan het zomaar zijn dat je met geheel andere partijen en belangen te maken hebt."

Volgens Bolderheij is zakendoen met Maleisië een kwestie van een lange adem. "Met een keer langskomen ben je er niet. Maar het aantal partijen in de watersector is wél te overzien waardoor je langzaam maar zeker relaties opbouwt. Groot voordeel is dat vrijwel iedereen Engels spreekt."

Haar laatste praktische tip: "Vraag altijd even na wanneer je het beste kunt komen. Maleisië is een moslimland, dan is het natuurlijk niet handig om tijdens de ramadan te komen. Maar ook de vele Chinezen en Indiërs die hier wonen, hebben hun eigen feestdagen."