Al maandenlang woeden er honderden bosbranden op de Indonesische eilanden Borneo en Sumatra en het einde is nog lang niet in zicht.

Een motorrijder op Borneo trotseert de rook. (Foto: Bahrudin Ahmad / EPA)

De Indonesische regering lijkt niet bij machte de branden te blussen, dus iedereen in Indonesië vestigt zijn hoop op het naderende regenseizoen. Juist nu heeft de minister van milieu, Rachmat Witoelar, aangegeven dat de moesson dit jaar waarschijnlijk later komt, vanwege El Nino.

Voor de door de bosbranden getroffen gebieden is dat een ramp. Naast het vuur worden deze plekken, net als buurlanden Singapore en Maleisië, al lange tijd gehuld in een dikke rook, die het zicht en de ademhaling bemoeilijkt. Op Kalimantan is het zicht minder dan 150 meter, dragen de meeste mensen doeken voor hun mond en zijn scholen en vliegvelden gesloten.

"Het lijkt alsof het steeds moeilijker wordt de vuurzee onder controle te krijgen", vertelt Rully Syumanda van Walhi, de grootste milieuorganisatie van Indonesië. Hij heeft de afgelopen twee weken door het gebied gereisd. "De situatie is nog net niet zo erg als in 1997." Ook toen was El Nino de oorzaak van het uitblijven van de moesson. De CO2-uitstoot door de bosbranden was te vergelijken met de jaarlijkse uitstoot van heel Europa. Duizenden hectare oerwoud werden toen door de branden verwoest en de economische schade liep in de miljarden. De grootschalige branden worden veroorzaakt door boeren die hun land schoon branden voor nieuwe aanplant. Daarnaast verbranden grote bedrijven stukken bos voor de productie van palmolie, ook al heeft de Indonesische regering dat in 1999 al verboden.

Inmiddels zijn driehonderd mensen opgepakt en zes bedrijven voor de rechter gesleept, maar dat lijkt niet te helpen.

"De regering moet met een leidraad komen voor de boeren, om hen te wijzen op andere manieren waarop het land landbouwrijp gemaakt kan worden. Vervolgens moeten ze er veel strenger op toezien dat alle boeren zich hieraan houden", meent Syumanda. De grote bedrijven moeten wat hem betreft beboet worden, wanneer er een brand in hun gebied voorkomt. "Ook al hebben ze die niet zelf aangestoken, zodra blijkt dat ze er wel mee te maken hebben is een gevangenisstraf op zijn plaats."

De Indonesische regering is volgens Symanda lui. "De autoriteiten ondernemen geen actie, ze praten alleen maar."

De milieuministers van Singapore, Maleisië, Thailand en Brunei zijn vorige week bij elkaar gekomen om samen met Indonesië naar een oplossing te zoeken. De buurlanden willen alleen financiële steun geven als het land een verdrag ondertekent tegen de rookoverlast. Indonesië heeft toegezegd dat te zullen doen, maar het parlement maakt zich nu op voor een reces van een maand.

Inmiddels zijn drie vliegvelden gesloten en op andere plekken op Borneo en Sumatra worden vluchten geannuleerd wegens het slechte zicht.

Volgende week wordt zoals elders in de wereld ook in Indonesië het einde van de ramadan gevierd. Meer dan 14 miljoen mensen zullen onderweg zijn naar familie in andere delen van het land.

Deze jaarlijkse uittocht, in combinatie met de brandhaarden, zal een extra zware wissel trekken op het toch al slechte Indonesische verkeersnetwerk.

Symanda heeft, behalve het inzetten van het complete leger om de vlammenzee te blussen, geen andere oplossing dan te wachten op de regen. "We moeten bidden tot god dat de regen snel komt. Wat kunnen we anders?"