Hoe kunnen islamitische cosmonauten hun geloof belijden als ze in het heelal zweven? Over die problematiek buigt de Maleisische ruimtevaartorganisatie zich dezer dagen. Aanleiding: Maleisië mag twee cosmonauten laten meevliegen in een Russisch ruimteveer, en drie van de vier kandidaten zijn moslim.

De bidfrequentie blijkt het grootste struikelblok. Moslims moeten elke dag vijfmaal bidden. Op aarde is dat nog te doen, maar in het ruimteveer duurt een dag slechts negentig minuten; in die tijd legt de capsule zijn baan om de planeet af. De cosmonauten zouden dus vijf keer per negentig minuten moeten bidden. Knap lastig, met al die werkzaamheden aan boord.

Een ander heikel punt is de voorgeschreven bidrichting. Hoe vind je Mekka als je met 28.000 kilometer per uur rondom de aarde zoeft? Zo'n vraagstuk vergt 'hogere schriftduiding'. Daarom hield Maleisië er deze week een compleet congres over, met 150 geleerden uit de religie en de ruimtevaart.

Voor één dilemma ligt gelukkig al een oplossing klaar: het wasritueel dat aan het gebed voorafgaat. Dit dreigt in de ruimte nogal een kliederboel te worden, want door het gebrek aan zwaartekracht dwarrelt water alle kanten uit. Schriftgeleerden hebben echter vastgelegd dat moslims hun handen ook mogen wassen met een 'zuivere steen' als er geen water beschikbaar is. Dat scheelt.

De Maleisische cosmonauten worden overigens niet de eerste moslims in het heelal. Die eer is in 1985 al te beurt gevallen aan de Arabische prins Sultan Salman Al-Saud. Hij mocht mee in een Amerikaanse shuttle. Aan boord zweefde Al-Saud totaal verloren rond, zeiden ingewijden, maar hij vierde er wel het einde van de Ramadan.

Ook de joden hebben het hogerop gezocht. Zo was er de Israëlische astronaut Ilan Ramon, die in 2003 omkwam tijdens het ongeluk met de Columbia-shuttle. Ramon was niet religieus, maar aan boord at hij wel koosjer voedsel omdat hij zichzelf beschouwde als een afgezant van het joodse volk. Hij eerbiedigde ook de sabbat -volgens de aardse kalender, wel te verstaan.

Het talrijkst zijn echter de christelijke astronauten geweest. Sommigen van hen kwamen nog devoter van hun missie terug dan ze waren vertrokken, want de aanblik van de aarde -een nietig blauw balletje in een oneindige duisternis- schijnt het religieuze bewustzijn nogal te kunnen versterken. Astronaut Jim Irwin spande de kroon. Tijdens zijn maanreizen in de jaren zestig had hij 'Zijn' aanwezigheid zo nadrukkelijk gevoeld, dat hij na terugkomst op aarde een evangeliserende stichting oprichtte en fanatiek aan het bekeren sloeg.

Ook in die tijd had de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA al een moeizame verhouding met religie. Dit was het directe gevolg van een vlucht uit 1968. Met kerst van dat jaar hadden astronauten het publiek via de radio voorgelezen uit Genesis, terwijl ze rondom de maan vlogen. Daar kwam zoveel kritiek op dat NASA openbare godsdienstige uitingen in de ruimte voortaan verbood.

Edwin Aldrin, die in 1969 samen met Neil Amstrong voor het eerst voet op de maan zette, moest zijn geplande eredienst daarom zwijgend uitvoeren. Vlak voor hij de maan op stapte, vroeg hij via de radioverbinding een moment stilte. Toen nuttigde hij snel maar plechtig de miswijn en de hostie die hij van een pastor uit zijn woonplaats had meegekregen: de eerste kerkdienst op de maan.

Tegenwoordig doet NASA minder moeilijk over religie, meldt het populair-wetenschappelijk tijdschrift New Scientist. Op verzoek straalt ze nu kerkdiensten door naar boven. En in het internationale ruimtestation mogen de astronauten en cosmonauten zelfs een kunstkerstboompje opzetten.