De kleine boeren in Maleisië hebben tot hiertoe nauwelijks deel gehad aan de duizelingwekkende ontwikkeling van hun land, maar premier Abdullah Ahmad Badawi wil daar nu verandering in brengen. De grote sprong voorwaarts in de landbouw moet in de eerste plaats de groei van het islamitisch fundamentalisme tegengaan.

Abdullah stelde vorige week een "groene revolutie" in het vooruitzicht die de inkomenskloof tussen de plattelandsbevolking en de inwoners van de steden in Maleisië zal verkleinen. De regering zal volgende maand waarschijnlijk een hele reeks van belastingvrijstellingen en andere stimulansen bekend maken die investeerders moeten aanmoedigen hun geld in nieuwe landbouwprojecten te pompen. Dat is een ommezwaai voor Maleisië, dat tot vorig jaar nagenoeg geen aandacht besteedde aan de landbouwsector.

"We willen de band tussen armoede en landbouw doen verdwijnen," zegt minister van Landbouw Muhyiddin Yassin. "Veel industrielanden zijn rijk omdat ze hun landbouw gemoderniseerd hebben. Kijk naar Taiwan, Australië en Japan: die landen zetten hun oogst wereldwijd af; boeren kunnen daar miljonair worden. Wij kunnen hetzelfde klaarspelen."

De landbouw is in Maleisië amper nog goed voor vier procent van het bruto nationaal inkomen; in 1960 bedroeg dat aandeel nog 30 procent. Vorig jaar moest het land voor 13 miljard ringitt (2,85 miljard euro) levensmiddelen invoeren, en die trend zet zich verder door. "Landbouw" werd een vuil woord tijdens het bewind van premier Abdullahs voorganger Mahathir Mohamad, die vastbesloten was van Maleisië zo snel mogelijk een industriestaat te maken. Alle investeringen gingen naar de snelle uitbouw van de nijverheidssector en de onderwijsinstellingen waar de werknemers van de kennisindustrie van morgen worden klaargestoomd. De Maleisische boeren en vissers die bleven doen waar ze traditioneel goed in waren, verarmden zienderogen. Veel boeren verdienen minder dan 265 ringgit (57 euro) per maand – ruim onder de 30 jaar geleden vastgelegde armoedegrens van 350 ringitt.

Maar nu wordt de klok teruggedraaid. Sinds hij in oktober de macht overnam van Mahathir, zet premier Abdullah zich energiek in voor de modernisering van de landbouw. De regering stimuleert investeringen, probeert de biotechnologie vaste voet aan de grond te doen krijgen en is ook voorstander van het gebruik van genetisch gewijzigd zaaigoed. Volgens Ahmad Talib, een columnist van de staatskrant 'New Straits Times', wil Abdullah "een strategische industrietak" maken van de landbouw. Critici vrezen dat de ontwikkeling van de sector alleen grote bedrijven ten goede zal komen, en de kleine boeren zal verpletteren.

Maar die kleine boeren komen wel degelijk voor in de plannen van de regering. Die raakte gealarmeerd door de parlementsverkiezingen van maart. Meer dan een miljoen Maleisische moslims stemden voor de Parti Islam Se-Malaysia (PAS), een oppositiepartij die de veelvolkenstaat wil omvormen tot een islamitische theocratie. De overwegend islamitische Maleisiërs zijn de oorspronkelijke bewoners van Maleisië; later werd de bevolking aangevuld met talrijke immigranten uit India en China die veelal niet-moslim gebleven zijn.

De PAS staat het sterkst in Kelantan en Terengganu, twee deelstaten aan de grens met Thailand. Net over de grens heeft de Thaise overheid af te rekenen met broeihaarden van islamistisch verzet. In Kelantan en Terengganu gaan armoede, conservatisme en fundamentalisme hand in hand. Pak Yusuf, een rijstboer van 58 uit Kelantan, is een typische PAS-kiezer. Met de rijst die hij op drie hectaren teelt, moet hij een gezin van negen voeden. Hij schaamt zich niet voor zijn armoede, en is trots op zijn geloofsijver. "Wat we zijn en wat we krijgen is de gift van Allah," zegt Yusuf. "Ik bid zoals voorgeschreven, maak giften over aan de moskee en stem voor de PAS." Naast de rijstakker en zijn gammele hut bestaan al zijn wereldse bezittingen uit een handvol kippen en drie geiten.

De Maleisische regering gaat ervan uit dat meer dan twee miljoen Maleisische boeren en vissers gevangen zitten in wat volgens haar een vicieuze cirkel is van een gebrek aan kansen, armoede en islamitisch conservatisme. De PAS speelt in op het ongenoegen over de grote kloof tussen arm en rijk in Maleisië. "De economische boom van de voorbije twintig jaar heeft miljoenen Maleisiërs uit de armoede gehaald en een gegoede middenklasse doen ontstaan," analyseert Mahfuz Omar, een PAS-politicus. "Maar aan de arme boeren is die groei ongemerkt voorbijgegaan. Het is scheefgetrokken ontwikkeling, ontwikkeling van en voor de rijken."