Een vloot van zeventien marineschepen uit Maleisië, Singapore en Indonesië is dinsdag met veel vertoon de Straat van Malakka opgevaren. De schepen gaan een van de belangrijkste zeeverbindingen ter wereld vrijwaren van piraterij en terrorisme.

Dat is althans de boodschap die de drie landen aan de buitenwereld willen geven: zij zullen alles doen om de drukke zeestraat te beveiligen, en ze zullen dat zélf doen, zonder hulp van buitenaf.

Dat laatste ligt vooral gevoelig in Indonesië. Sinds de financieeleconomische crisis van 1997 en de politieke crisis die daarop volgde, met de val van Soeharto als hoogtepunt, zou de piraterij vooral in Indonesische wateren zijn toegenomen. De Verenigde Staten oefenen druk uit op de regering, die te weinig zou doen om de veiligheid in de Straat te garanderen. De Indonesische marine zou bovendien niet zijn toegerust voor een efficiënte bewaking van de vaarroute.

De suggestie van Singapore om de VS te vragen schepen te sturen is in Jakarta niet in goede aarde gevallen. Dat wordt gezien als een aantasting van de Indonesische soevereiniteit.

Admiraal Bernard Kent Sondakh ziet niet minder dan een internationaal complot om Indonesië de zeggenschap over zijn deel van de Straat van Malakka te ontnemen. In het weekblad Tempo spreekt de bevelhebber van 'een grote strategie om de veiligheid in onze wateren in diskrediet te brengen': 'Ze willen zeggen dat de Indonesische marine zwak is, en als Indonesië niet zijn zeeën kan beveiligen, moet die veiligheid onder internationale supervisie komen. Wie de zeestraten van Malakka, Soenda en Makassar beheerst, beheerst de economie van Azië aan de Stille Oceaan.'

De Straat van Malakka is van vitaal belang voor de wereldeconomie. Per jaar varen er vijftigduizend schepen door: eenderde van de totale zeescheepvaart en de helft van alle olietransport over zee gaat door de vaarweg tussen Maleisië, Singapore en Indonesië. Alle olietransport naar Japan en China verloopt via de Straat.

Het feestelijk vertrek van de zeventien marineschepen was meer dan het begin van 'gecoördineerde patrouilles'. Het is een vertoon van de soevereiniteit van alledrie de naties. Hun gecoördineerde patrouilles mogen niet worden verward met 'gezamenlijke patrouilles', benadrukt admiraal Sondakh. Elk schip blijft onder commando van zijn eigen nationale opperbevel. Zelfs op regionaal niveau wordt de soevereiniteit tot het uiterste bewaakt.

De patrouilles wacht een lastige taak. De piraterij in de Straat van Malakka neemt niet alleen toe, maar wordt ook harder. Het Internationaal Maritiem Bureau in Parijs meldt 192 incidenten in 2002 tegen 399 in 2003. De meeste slachtoffers zijn vissers. Vissers worden om de haverklap aangevallen, opvarenden worden gedood, of gevangengenomen en pas na betaling van losgeld vrijgelaten. Ook het aantal aanvallen op koopvaardijschepen is in een jaar tijd drastisch gestegen: van 16 naar 28 (waarvan 20 in Indonesische wateren).

Als piraten ongestraft hun slag kunnen slaan, kan de scheepvaart ook een kwetsbaar doelwit zijn voor terroristen, redeneren de VS. Een aanslag op een olietanker zou het scheepvaartverkeer kunnen ontwrichten en de wereldeconomie een klap toedienen. Het Amerikaanse opperbevel in de Stille Zuidzee probeert de landen in de regio te paaien om zich aan te sluiten bij zijn 'Regional Maritime Security Initiative'. Sondakh's reactie sluit een dergelijke samenwerking voor Indonesië uit.