"Ik ben een aardige man", vindt Mahathir Mohamad van zichzelf, "behalve dat ik ervan houd uit de heup te schieten." De door diplomaten als 'pseudo-dictator' omschreven premier van Maleisië treedt op 31 oktober af. In de 22 jaar die hij aan de macht was, drukte hij een enorm stempel op zijn multiraciale land, dat een unieke welvaartssprong maakte. Dat is zijn erfenis in eigen land. Daarbuiten zal men hem eerder herinneren als de oneliner-machine, die ruim twee decennia lang uit de heup schoot op alles wat westers en joods is.

Hij praat traag en slaapverwekkend monotoon, alsof hij niet overtuigd is van zijn eigen, schokkende woorden. "Een samenzwering van Amerikaanse en joodse valutahandelaren heeft mijn land in de ergste economische crisis aller tijden gestort", is een terugkerend thema van Mahathir. Hij doelt op de recessie van 1997 en 1998, de ergste waarin Maleisië ooit verzeild raakte. Twee weken voor zijn aftreden zette hij voor het laatst dezelfde plaat op: "Joden regeren de wereld. Het kan niet zo zijn dat 1,3 miljard moslims door een paar miljoen joden verslagen worden."

Dat Mahathir met deze uitspraken het beeld dat in het Westen van hem zal beklijven, volledig zwart maakt, lijkt de moslim niet te interesseren. Belangrijk vindt hij hoe hij in de islamitische wereld en bij minder ontwikkelde landen zal voortleven. Zij prijzen hem als een groot denker en een rolmodel, want weinig leiders van landen onder de evenaar kunnen op zulke economische successen bogen.

Mahathir bouwde eigenhandig Maleisië om van een ingeslapen rubber- en palmolieplantage met een van de koloniale tijd daterend minderwaardigheidscomplex tot een zelfbewust geïndustrialiseerd land dat nu de op zestien na grootste handelsnatie ter wereld is. Toen hij aantrad was het inkomen per hoofd ruim onder de duizend euro. Nu is dat negen keer zoveel. Hij verkwistte miljarden dollars aan olie- en gaswinsten aan uitzinnige bouwprojecten, zoals een nieuwe hoofdstad, 's werelds hoogste tweelingtorens en Maleisië's eigen Silicon Valley. Het is economisch allemaal ongezond, maar Mahathir wist met deze symbolen iets te bereiken dat niet in geld is uit te drukken: Maleisiërs zijn er trots op Maleisiërs te zijn. "Malaysia Boleh!", durven ze voortaan uit te schreeuwen: Maleisië kan het!

Om dat zelfvertrouwen vast te houden, meende Mahathir te moeten schelden op het abjecte Westen, inclusief oud-kolonisator Groot-Brittannië. Maar datzelfde Westen, met z'n verwerpelijke democratie, persvrijheid en losbandige moraal, was en is evenzeer cruciaal voor Mahathirs economische succes. Daar komen de handelspartners, toeristen en investeerders vandaan.

Al met al heeft Mahathir zijn volk net zo trots als bang gemaakt. Kritiek leveren op de leider is gevaarlijk, demonstreren ook. Kranten drukken dagelijks letterlijk af wat Mahathir zegt en maken de oppositie belachelijk. Burgers discussiëren over politiek in geheimtaal en allemaal kennen ze de Internal Security Act, op grond waarvan iedereen zonder wezenlijke aanklacht voor onbepaalde tijd kunnen worden opgesloten.

Dat was ook het geval met Maleisië's beroemdste gevangene: Anwar Ibrahim, de man die Mahathir had aangewezen als zijn opvolger. Maar de leerling dreigde de meester te overvleugelen. Nu zit de gevallen vice-premier een straf uit op grond van uiterst dubieuze aanklachten zoals 'corruptie' en 'sodomie', in Maleisië de aanduiding voor homoseksuele handelingen. De Verenigde Staten beschouwen Anwar als een politieke gevangene, die onmiddellijk moet worden vrijgelaten. "Ach, Amerika", zegt Mahathir dan, "hun democratie deugt van geen kant." Formeel is Maleisië ook een democratie. "Maar alleen als die óns dient, niet andersom. Dictators kunnen ook voor goed bestuur zorgen."

In Maleisië noemt iedereen voormalig huisarts Mahathir 'Dr. M'. Hij leidde zijn land, zoals hij een patiënt behandelde. "En die ga ik geen aspirientje voorschrijven als hij malaria heeft." De economische behandeling van Mahathir lijkt geslaagd. De verzorging van de democratie van Maleisië laat hij over aan zijn opvolger Abdullah Badawi.