Premier Mahathir Mohamad van Maleisië heeft woensdag zijn laatste kabinetsvergadering geleid. Na 22 jaar aan het hoofd van de regering staat hij zijn plaats af aan zijn tweede man, Abdullah Ahmad Badawi. Deze wordt vrijdag door koning Syed Sirajuddin Putra Jamalullai beëdigd als de vijfde premier van Maleisië.

Volgens minister van buitenlandse zaken Syed Hamid Albar was het Mahathir niet aan te zien dat de zitting, de 883ste in zijn loopbaan, zijn laatste was. Hij leidde de vergadering zoals gebruikelijk en pas nadat de gewone zaken waren afgehandeld werd hij kort toegesproken door Abdullah. We hebben veel bereikt en veel geleerd onder uw aanvoering en leiderschap, citeerde Syed Hamid de aankomende premier. Enkele ministers pinkten een traantje weg, zei Syed Hamid, maar Mahathir bleef onbewogen en bedankte de kabinetsleden voor hun steun. Aan het eind van de zitting werden foto's genomen en vroegen kabinetsleden Mahathir om zijn handtekening.

Onder Mahathir (77) heeft Maleisië zich ontwikkeld van een vergeten stukje van het Britse koloniale rijk tot een van de rijkste en modernste landen van Zuidoost-Azië. Daar staat echter tegenover dat zijn regeerstijl zeer autocratisch was en dat politieke tegenstanders vaak zonder proces in de gevangenis terecht kwamen.

Tegenover het buitenland stelde Mahathir zich op als spreekbuis van de moslims in de wereld. Hij veroordeelde de aanslagen van 11 september 2001 en sprak steun uit voor de strijd tegen het internationale terrorisme, maar zijn kritiek op de manier waarop vooral de Verenigde Staten deze strijd werd allengs sterker. Hij beschuldigde het Westen van een anti-islamitische houding en vergeleek de slachtoffers van 11 september met burgerslachtoffers van het Amerikaanse optreden in Afghanistan die worden afgedaan als 'collateral damage', onbedoelde nevenschade. Vlak voor zijn aftreden wekte hij een internationaal schandaal door in een rede voor islamitische leiders te verklaren dat de joden de wereld bij volmacht regeren.

Mahathirs opvolger Abdullah wordt geconfronteerd met de gevolgen van die opmerking: de Amerikaanse Senaat dreigt 1,2 miljard dollar aan Maleisië te onthouden als het land niet meer respect betoont voor godsdienstvrijheid. Waarnemers geloven echter dat de commotie over de ongezouten uitspraken van Mahathir snel zal overwaaien als zijn opvolger eenmaal is aangetreden. Abdullah, die vier jaar in de schaduw van Mahathir heeft geopereerd, staat in Maleisië bekend als Mister Nice Guy. In tegenstelling tot de charismatische vroegere tweede man Anwar Ibrahim, die de straat op ging om tegen Mahathir te ageren en nu vijftien jaar gevangenisstraf uitzit, heeft hij nooit een onvertogen woord over de premier laten horen. Hij is echter niet altijd zo volgzaam geweest. In 1987 sloot hij zich aan bij een groep opstandige leden van de UMNO die Mahathir als leider van de belangrijkste regeringspartij wilden afzetten. Hij werd uit het kabinet gezet en was drie jaar lang persona non grata in de partij. In 1991 haalde Mahathir hem terug als minister van buitenlandse zaken.