- 1999/11/27 Maleisische oppositie slaat de handen ineen

Ouder gewoonte vervult premier Mahathir Mohamad de hoofdrol in de verkiezingen die maandag in Maleisië worden gehouden. Al achttien jaar is Mahathir de leider van de natie en hij is ervan overtuigd dat hij dat ook na maandag zal blijven. Maar in deze verkiezingen heeft hij voor het eerst een tegenspeler.

Het is een onzichtbare tegenspeler, want Mahathirs vroegere vice-premier Anwar Ibrahim zit in de gevangenis. Hij moet zes jaar zitten wegens machtsmisbruik. En hij staat nog steeds terecht op een aanklacht voor 'tegennatuurlijke seksuele handelingen', al is dit proces tijdens de verkiezingscampagne opgeschort omdat het Anwar zoveel publiciteit oplevert.

Anwar kan niet meedoen aan de verkiezingen. Maar zijn ontslag door premier Mahathir in september 1998 en de daarop volgende processen hebben het politieke leven in Maleisië ingrijpend veranderd. Voor het eerst in tientallen jaren trokken er massale protestmarsen door de straten van Kuala Lumpur, vaak met Anwars echtgenote Azizah als middelpunt.

Zich spiegelend aan Aziatische vrouwen als de Filipijnse oud-president Corazon Aquino en de Indonesische vice-president Megawati Soekarnoputri heeft Azizah zich kandidaat gesteld voor de zetel van haar man. Ze heeft haar eigen politieke partij opgericht, de Keadilan (Gerechtigheidspartij). En ze heeft een verbond gesloten met drie andere oppositiepartijen, onder de naam Alternatief Front.

Zo werkt de hervormingsgezinde Keadilan nu samen met de Islamitische Partij van Maleisië (PAS), die in de noordelijke deelstaat Kelantan een fundamentalistisch bewind voert, met de Maleisische Volkspartij (een partijtje van stedelijke intellectuelen) en met de Democratische Actiepartij (DAP), die wordt gedomineerd door etnische Chinezen. En daarmee ziet de regerende Nationale Organisatie van Verenigde Maleiers (UMNO) zich voor het eerst geplaatst tegenover een aaneengesloten oppositieblok.

Het Alternatief Front vleit zich niet met de ijdele hoop premier Mahathir van zijn voetstuk te kunnen stoten. De oppositie streeft er slechts naar de UMNO te beroven van de tweederde meerderheid waarmee ze de grondwet naar believen kan wijzigen. En zelfs dat is volgens diplomatieke waarnemers al te hoog gegrepen.

Wie het tegen de UMNO wil opnemen moet van goeden huize komen. Dit verbond van 14 partijen, dat sinds Maleisië in 1957 onafhankelijk is geworden onafgebroken aan de regering is geweest, beschikt op het platteland over een netwerk van duizenden vrijwilligers, die elk tien gezinnen onder hun hoede nemen en het hele jaar door twee maal per week met de buurtjes bijeen komen voor een babbeltje. Als de verkiezingsdag is aangebroken hebben die geen stemadvies meer nodig.

De kiezers weten ook zo wel wat hun te doen staat. Want als ze een bouwvergunning of een ander officieel document nodig hebben, wordt de aanvraag des te sneller ingewilligd als die via het plaatselijke UMNO-kantoor wordt ingediend. Daar gaan de burgers ook langs om te vragen wanneer die nieuwe school nu eens wordt gebouwd, en hoe de regering ervoor denkt te zorgen dat ze een goede prijs voor hun rubber krijgen.

Radio, televisie en de landelijke dagbladen staan onder toezicht van de staat. Vijftien dames van het Alternatief Front hebben de afgelopen weken alle kranten gelezen met schaar en centimeter in de aanslag, om vast te stellen hoeveel tekst er aan de UMNO werd gewijd en hoeveel aan de oppositie. Ook alle tv-programma's en radio-uitzendingen zijn gecontroleerd op partijdigheid, zo tussen de huishoudelijke bezigheden door. Hun bevindingen worden gebruikt ter onderbouwing van de beschuldiging van het Alternatief Front dat de media alleen positieve aandacht besteden aan de regeringspartij.

DAP-leider Lim Kit Siang, de aanvoerder van de parlementaire oppositie, heeft zich het lot aangetrokken van de 680 duizend nieuwe kiezers die in de loop van dit jaar zijn geregistreerd, maar die pas volgend jaar voor het eerst mogen stemmen. Deze overwegend jonge en dus veelal voor vernieuwing geporteerde kiezers - 7 procent van het electoraat - hadden de oppositie een steuntje in de rug kunnen geven.

Maar als Lim had gehoopt dat de Maleisische studenten het voorbeeld van hun Indonesische leeftijdgenoten zouden volgen en in opstand zouden komen tegen de oude, autoritaire leider dan had hij zich vergist. De onderwijswet verbiedt studenten zich met politiek bezig te houden, op straffe van verwijdering van de universiteit - en dat zou hun carrièreplannen in de kiem smoren. Een kritische houding is geen aanbeveling voor een loopbaan bij de overheid: ambtenaren riskeren disciplinaire maatregelen als ze een bijeenkomst van de oppositie bijwonen, leerkrachten worden met ontslag bedreigd als ze zich kritisch uitlaten over de regering.

De oppositie vecht als een leeuw om in elk geval de beter gesitueerde en beter opgeleide kiezers, die walgen van de grove manier waarop Mahathir zich van Anwar heeft ontdaan, aan zich te binden. Maar de kracht van het Alternatief Front is tegelijk zijn grootste zwakte: de islamitische PAS en de Chinese DAP zijn in wezen elkaars politieke tegenpolen. Lang niet alle PAS-aanhangers zijn bereid zich in het parlement te laten vertegenwoordigen door een afgevaardigde van de DAP, en omgekeerd.
-

Recente nieuwsberichten:

•  2016/01/14 Zoekoperatie naar MH370 stuit op scheepswrak 19e eeuw
•  2016/01/13 Voor het eerst overleg religieuze leiders in Maleisië
•  2016/01/13 Discussie over borstvoeding bereikt ook Maleisië
•  2016/01/08 Verwanten vermiste MH370 passagiers: Ze leven nog!
•  2016/01/06 Malaysia Airlines vliegt zonder bagage wegens tegenwind
•  2016/01/05 Koenders wil snel besluit over vervolging MH17-verdachten
•  2016/01/04 Zo'n twintig Russen weten wie BUK-raket op MH17 afschoot
•  2016/01/01 Maleisië: Israëlische zeilers bestaan niet op WK jeugd
•  2015/12/25 Circuit van Sepang dicht voor groot onderhoud
•  2015/12/24 Sultan van Brunei verbiedt Kerstmis
•  2015/12/24 Maleisië: ex-baas zedenpolitie de cel in om verkrachting

•  Eerder gepubliceerde berichten uit 1999
•  Links naar het nieuwsarchief