In de dodencel van de Changi-gevangenis in Singapore telt een Nederlandse zakenman zijn laatste uren. Nooit zal hij meer de zon zien opkomen, want vóór het aanbreken van de nieuwe dag zal de beul de strop om zijn nek leggen. Of er moest al een wonder gebeuren.

De rechter heeft het doodvonnis geveld. Hij kon niet anders, want op het bezit van ruim vier kilo heroïne staat in Singapore uitsluitend de doodstraf. De president heeft het verzoek om gratie afgewezen. Hij kon niet anders, want Johannes van Damme heeft geen schuld bekend en dan mag in Singapore geen genade voor recht gelden.

De Nederlandse regering, tot aan de koningin toe, heeft haar best gedaan voor Van Damme. Honderden Nederlanders hebben in navolging van Amnesty International faxen en telegrammen naar Singapore gestuurd.

Veel zullen die smeekbedes en protesten vermoedelijk niet uithalen. Op de manier waarop Singapore zijn eigen wet heeft toegepast valt weinig aan te merken. En andere pressiemiddelen heeft Nederland niet: de nieuwe rijke landen van Zuidoost-Azië zijn vrijwel onkwetsbaar voor economische sancties.

Die les had Nederland ook al geleerd toen het in 1992 dreigde de ontwikkelingshulp aan Indonesië op te schorten zolang de ware schuldigen van het bloedbad in Oost-Timor niet waren opgespoord en gestraft. Dan maar geen hulp, zei Indonesië beledigd, en het ging door de kwestie-Timor op zijn eigen manier af te handelen.

Ook Maleisië laat zich niet meer de les lezen. Nadat de premier van Australië in 1986 het woord 'barbaars' had gebruikt voor het ophangen van twee wegens drugssmokkel ter dood veroordeelde Australiërs in Maleisië weigerde premier Mahathir jarenlang ook maar één Australische ontvangst bij te wonen. Economische sancties? Premier Mahathir weet er alles van. Die legt hij zèlf op aan andere landen. Hij heeft nog maar net de banvloek opgeheven die hij begin dit jaar op het Britse bedrijfsleven had gelegd nadat zijn regering door enkele Britse kranten van corruptie was beschuldigd.

Zelfs de Verenigde Staten zijn niet bij machte de nieuwe rijken van Zuidoost-Azië hun wil op te leggen. Toen een 18-jarige Amerikaan in april tot zes stokslagen werd veroordeeld omdat hij enkele auto's met zijn verfbusje had bespoten, sprak president Clinton daar tot drie maal toe in het openbaar zijn afschuw over uit. Het enige dat hij bereikte was dat het aantal stokslagen met twee werd verminderd.

Die stokslagenaffaire heeft veel kwaad bloed gezet. Nog maar enkele dagen geleden verkondigde premier Goh Chok Tong dat het Westen nog heel wat kon opsteken van de oosterse normen en waarden. Hij hekelde 'het ongebreidelde individualisme' van de Amerikanen, bij wie 'overmatige consumptie en te weinig sparen een chronische kwaal zijn geworden'. Nooit en te nimmer zullen de Aziatische landen klonen van het Westen worden, bezwoer de Singaporaanse premier.

De door Mahathir en Goh Chok Tong bezongen oosterse waarden en normen, zoals hard werken, een hechte familieband en opoffering van het eigenbelang voor het algemeen belang, hebben eeuwenlang de tand des tijds weerstaan. Maar de schrille uithalen naar het Westen van beide premiers klinken toch ook een beetje als het zingen van een jongetje dat bang is in het donker.

Want een welvaartsparadijsje als Singapore, met zijn satellietschotels en zijn winkels vol elektronica, is als een rots die geleidelijk wordt uitgehold door de gestaag neersijpelende waterdruppels van Amerikaanse tv-series, Heineken en McDonald's. De idealen van de oude Confucius worden verdrongen door modern materialisme.

Een van de duurste plichten was immers, al sinds de dagen van Confucius, het respect voor ouders en ouderen. In de eerste fase van hun leven zijn kinderen hun ouders absolute gehoorzaamheid verschuldigd - als ze eenmaal volwassen zijn moeten ze zorgen dat het hen aan niets ontbreekt. Op het platteland van Azië gaat het nog altijd zo, maar de workaholics in de steden hebben nauwelijks meer tijd om naar hun familie om te kijken.

Al in 1982 sprak premier Lee Kuan Yew er schande van dat in een nieuwbouwwijk in Singapore ook twee bejaardenhuizen waren neergezet. "Dat is niet iets om trots op te zijn. Het is ongezond als de overheid de verantwoordelijkheden van de familie overneemt, want daarmee tasten we de basiseenheid van de samenleving aan, onze hoeksteen: het gezin", aldus de toenmalige regeringsleider.

We zijn inmiddels twaalf jaar verder, en nu vindt Singapore het zelfs nodig een wet uit te vaardigen die kinderen aanspreekt op hun verantwoordelijkheid. Bejaarde ouders kunnen hun kinderen voortaan voor de rechter slepen als die hen laten verkommeren. Een omstreden wet, want bewijst die niet dat het menig Singaporaan mankeert aan respect voor zijn ouders?

De tijden veranderen - en in zich de snel ontwikkelende landen van Zuidoost-Azië veranderen ze extra snel. Tegelijk met de kloof tussen arme en rijke naties wordt ook de kloof tussen Oost en West kleiner. Die conclusie valt echter alleen te trekken vanuit de weelde van distantie. Ze kan niets betekenen voor Van Damme, wiens lot is bepaald onder invloed van twee botsende culturen. Alleen een wonder kan nog voorkomen dat de Nederlandse zakenman de geschiedenis ingaat als de eerste Westerling die in Singapore wegens drussmokkel is opgehangen.